Magazyn6
7301

265

BANKI

Stwierdzę więc tylko, że właśnie ta nieuchwytność granic między historją a aktualnością, ta ścisła łączność obu, ta równomierna przynależność do dwóch światów, do przeszłości i teraźniejszości, jest dla banków kredytowych, a mianowicie emisyjnych, będących dzisiaj jakby w środkowej, południowej fazie rozwoju swego, wysoce znamienną.

III. Banki inwestycyjne.

O bankach inwestycyjnych wspomnę krótko, bo przeszły do historji tylko pewne momenty ich dotyczące, dotychczas nieliczne. Nietylko dlatego, że banki te są w porównaniu z bankami kredytowani stosunkowo wczesnej daty, ale dKtego przede-wszystkiem, że poglądy na ich znaczenie i na ich ewolucję nie są ani w teorji, ani w ustawodawstwie bynajmniej ustalone, leci są chwiejne, że kojarzą się z zagadnieniami w najwyższym stopniu właśnie teraz aktualnemi, i że stąd znajdują się dopiero in statu nascendi.

Przez banki inwestycyjne rozumiem jakiekolwiek banki pracujące na terenie kredytu długotei minowego. Jeżeli zaś rozróżniam wewnątrz ich zakresu banki hipoteczne i banki efelctowe, jeżeli ze-tawiam ze sobą te dwa rodzaje banków jako równorzędne, to mcgę zgóry powołać się na to, że są one pod względem genetycznym rów-noczesnemi całkiem zjawiskami.

W latach 1769 i 1770 powstały w Piusach pierwsze landszafty, wedle naszej ter-minologji pierwsze Towarzystwa Krcdyto we Ziemskie, które są już niczem innem jak bankami hipotecznemi, a do których całkiem analogiczne Towarzystwa Kredytowe Miejskie oraz banki hipoteczne sensu stric-to, już nie stowarzyszeniowe lecz zarobkowe, później nawiązały.

W r. 1772 powstaje zaś, również w Prusach, tak zwana Seehandlung, którą, jako najwcześniejszy bank efehtcwy, albo raczej jako naj pierwszego poprzednika banków efektowych, zwykle się cytuje.

Otóż decydujące pytanie brzmi: czem banki hipoteczne z jednej i banki efektowe z drugiej strony różnią się od siebie?

Banki hipoteczne pracują wprawdzie na terenie kredytu długoterminow, go, ale są zawsze jeszcze bankami kredytowani, z których istotą, z których schematem teoretycznym wcale nie zrywają. W strefie dłu goterminowości przeciwstawiają sobie, tak samo jak banki kredytowe, czynności czynne, w tym razie pożyczki hipoteczne i czynności bierne, w tym razie emisję listów zastawnych i, tak samo jak banki kredytowe, wpatrują się, jako w gwiazdę przewodnią, w najwyższe prawo bankowe, którego nakazy, przez banki kredytowe krótkoterminowe skodyfikowa.ie raz na zawsze, starają się wykonywać mutatis mutandis.

Tu więc nie może być żadnych wahań, żadnych wątpliwości. I dlatego pytanie powyżej rzucone redukuje się do pytania: czem są banki efektowe? Czy one dadzą się również wtłoczyć w ramy banków kredytowych? Czy one także spełniają, aby jfe zapomocą najwyższego prawa bankowego połączyć z sobą, i czynności bierne i czynności czynne?

Co się tyczy czynności czynnych, to już tu zgłaszają się pewne wątpliwości. Banki efektowe inwestują kapitały najprzód w ten sposób, że kupują obligacje państw, innych związków publiczno-prawnych, lub spółek akcyjnych. Tutaj więc dają kredyt, spełniają czynności czynne zupełnie bezsprzeczne. Ale często także inwestują kapitały w ten sposób, że kupują akcje, stają się akcjonarjuszami. W takich wypa lkach nie można, ze stanowiska prawnego, mówić o dawaniu kredytu, o nabywaniu praw wierzyciela, bo chodzi, ściśle rzeczy biorąc,

0    nabywanie praw wspólnika, nie można mówić o czynnościach czynnych w znaczeniu właściwem. Tylko że można i pewnie nawet trzeba pogodzić się z faktem, iż praktyka bankowa, a w pewnej mierze

1    teorja, dystynkcji takiej nie uwzględnia, że także i Kupno akcji za czynność kredytową, za czynność czynną uważa .ub przynajmniej uważać jest skłonna.

Jednak, co do czynności biernych, powstają wątpliwości już całkiem innej miary, całkiem zasadnicze. Czy banki efektowe nietylko inwestują, ale i przejmują kapitały? Czy spełniają czynności kredytowe bierne? A raczej, czy istnieje jakaś kategorja czynności biernych, które banki efektowe, działając zgodnie z naturą, z istotą swoją, powinny spełniać i spełniać, powiedzmy wyraźniej jeszcze, mają obowiązek? W tern ostatniem pytaniu leży sedno kwestji. Aby zaś na nie odpowiedzieć, musimy liczyć się z tern, że istnieją trzy kategorje, trzy rodzaje czynności biernych. Musimy zatem uwzględnić ie kolejno. Musimy przypatrzyć się doświadczę-