Magazyn6
2001

312

BANKI

my towarowej i przemysłowej. Fuggero-wie zasilali kredytem skarbiec cesarza Maksymiljana I i jego następcy, Karola V, któremu dopomogli w walce o koronę przeciwko Burbonom (Franciszkowi I). Obok Fuggerów rozwijał się szybko dom Wel-serów w Augsburgu. Zarówno Fuggero-wie, jak i Welserowie zaangażowani byli w niewypłacalnościach królewskich w drugiej połowie szesnastego stulecia. Musieli oni wkońcu podzielić los swych poprzedników włoskich; w roku 16x4 zawiesił wypłaty dom Welserów, a w kilka lat później zniknęła firma Fuggerów. I w tej części Europy, podobnie, jak o ćwierć wieku wcześniej we Włoszech, zaczęto zakładać banki o charakterze państwowym: w roku 1609 powstał „Amsterdamsche Wissel-bank" w Amsterdamie, w roku 1619 „Hamburger Bank", w roku 1621 „Banco Publico w Norymberdze". Wszystkie te instytucje uprawiały w początku prawie wyłącznie interesy krótkoterminowe, gdy tylko przechodzić zaczęły na tranzakcje długoterminowe — doznawały niepowodzenia: Amsterdamsche Wisselbank upadł w końcu XVIII wieku, wskutek unieruchomienia znacznych funduszy u Wschodnio-indyjskiej Kompanj i handlowej i udzielenia zbyt wielkich kredytów długoterminowych miastu Amsterdamowi.

Najracjonalniej rozwijały się b-ki kred. krótkoterm. w Anglji. W ciągu całego wieku XVI i pierwszej połowy wieku XVII interesy bankierskie stanęły w Anglji na najwyższym szczeblu rozwoju. Pionierami bankowości angielskiej byli złotnicy (goldsmiths), którzy obok swego zawodu zajmowali się udzielaniem pożyczek krótkoterminowych, przyjmowali wkłady, depozyty na przechowanie itd. Od czasu wprowadzenia żyra wekslowego, t. j. od początku XVII wieku, złotnicy zajmowali się też dyskontem weksli. Złotnicy traktowali interes depozytowy podobnie może, jak współczesne banki kred. krótkoterm. traktują interes inkasowy; widzieli oni w tej gałęzi interesu bankierskiego duże możności akwizycyjne; osoby, posiadające kosztowności, znajdowały dla nich schronienie u złotników, którzy rozporządzając bez-piecznemi skarbcami dla kosztowności własnych, przyjmowali je za pewnem wynagrodzeniem na przechowanie. Później zaczęły napływać na przechowanie również monety; złotnicy wydawali pokwitowania, z początku imienne i obowiązujące do zwrotu tych samych monet. Zczasem jednak obowiązek ten zaczął zanikać: deposituni regulare staje się coraz częściej irregulare. Pokwitowania zaczynają być cedowane i stają się coraz bardziej środkiem obiegowym. Doświadczenie uczyło, że pokwitowania, wystawiane przez złotników (goldsmiths notes), pozostają dłuższy czas w obiegu, a nigdy nie zdarza się, aby wszystkie jednocześnie przedstawiane były do zapłaty. To dało złotnikom możność udzielania pożyczek krótkoterminowych osobom prywatnym, kupcom i wreszcie skarbowi.

W drugiej połowie XVII wieku nastąpił w Anglji, podobnie, jak przedtem w innych krajach, kryzys bankowy. Król Karol II odmówił w roku 1672 spłaty długu, wynoszącego Ł. 1 328 526. Cały szereg złotników i firm bankierskich zawiesił wypłaty. Podobnie, jak w innych krajach, zaczęto myśleć o założeniu banku, uwzględniającego interesy ogólne. W ten sposób przygotowany został grunt do stworzenia w r. 1694 „The Governor and Company of the Bank of England" .

3. Początki bankowości współczesnej. Rozwój techniki i przemysłu w końcu

XVIII    i na początku XIX wieku, koleje żelazne, żegluga parowa postawiły bankowość, zwłaszcza bankowość angielską wobec nowych, znacznie szerszych i trudniejszych zadań. Londyn zaczął stawać się coraz bardziej dominującym rynkiem finansowym świata. Tu koncentrował się handel surowcami, produktami kolonjalnemi, metalami, specjalnie metalami szlachetnemi; wszystkie te gałęzie handlu musiały być finansowane w Londynie. Waluta angielska po trudnościach w końcu XVIII i na początku

XIX    wieku osiągnęła w roku 1821 parytet złota; Bank Angielski wznowił wymienialność banknotów na złoto, zawieszoną w roku 1797- Funt stawał się coraz bardziej monetą podstawową nietylko w stosunkach angielskich, ale nawet w wymianie międzynarodowej. Solidność w przeprowadzaniu tranzakcyj finansowych i handlowych, punktualne i dokładne dotrzymywanie zobowiązań, wolność obrotów handlowych i pieniężnych, niekrępowanych żadnemi ograniczeniami, umożliwiły powstanie i rozbudowę organizacji bankowej, nie mającej pod względem siły, prężności i elastyczności równej sobie na świecie aż do naszych czasów.