Magazyn6
7501

567

bukareszteńskie traktaty

pewnia Rumunji równe prawa z sojusznikami, a art. 7. przewiduje tajność umowy aż da końca wojny. Konwencja wojskowa podpisaną równocześnie zapewniła Rumunji zaopatrzenie w materjał wojenny. Zgodnie z temi układami Rumunja wypowiedziała Austro-Węgrom wojnę 14/27. VIII. 1916 r. — Postanowienia terytorjalne tego traktatu nie zostały w całości po wojnie wypełnione, gdyż wielkie mocarstwa Koalicji uznały fakt zawarcia przez Rumunję osobnego pokoju z państwami centralnemi za niedotrzymanie zobowiązań przyjętych w 1916 r. Najgorzej wypadło dla Rumunji rozwiązanie kwestji Banatu, a także i od strony Węgier granica wykreślona w Trianon idzie cokolwiek na wschód od przewidzianej w trakcie z 1916 r., fakt zaś uzyskania całej Bukowiny Rumunja może zawdzięczać tylko odpadnięciu konkurenta rosyjskiego.

Literatura: Carskaja Bottija w mirowoj wojnie, i pneklad niemiecki: Das laristische Fus; land im Weltkriege. Berlin 1927.

4. Traktat 1918 r. W wyniku porażki rumuńskiej w wojnie z państwami centralnemi te ostatnie narzuciły Rumunji pokój. Po zawarciu 9. XII. 1917 zawieszenia broni w Focsani, wobec braku pomocy ze strony sojuszników zachodnich i zawodu, jeśli nie wprost zdrady, ze strony zbolszewizowanego aljanta rosyjskiego, Rumunja nie mogła myśleć

0    dalszem opieraniu się przewadze liczebnej

1    technicznej czterech przeciwników. Państwa zaś centralne, zagrożone głodem i brakiem surowców, chciały jak najszybciej opanować wszystkie zasoby rumuńskie i spokojnie je wykorzystać. Wobec tego nalegały przez pewne osobistości rumuńskie, znane z germanofilstwa, na króla Ferdynanda, by zawarł osobny pokój. Bratia-nu, znany jako wróg Austro-Węgier, ustąpił. Pertraktacje nieoficjalne imieniem cesarza Karola prowadził austr.-węg. minister spraw zagr. Czernin, były poseł mo-narchji w Bukareszcie. Austro-Węgry obiecywały Rumunji znośne warunki, byle tylko dojść do pokoju jak najszybciej, przyczem z Wiednia wywierano odpowiedni nacisk na Berlin i na Węgrów, nie mówiąc już o sojuszniku bułgarskim, którego traktowano jako ąuantite negligeable. Preliminarja pokojowe podpisane w Buftea 5. III. 1918 przewidywały mniejsze, niż żądały Węgry, rektyfikacje granicy od strony Siedmiogrodu, oraz odstąpienie Dobrudży na płd.

od ramienia św. Jerzego. Gdy 19. III. objął władzę gabinet gertnanofila Marghilomana (od którego powołania Wiedeń uzależniał złagodzenie warunków), zawarcie pokoju było zapewnione po myśli zwycięzców. Traktat pokojowy podpisano 7. V. 1918 w Bukareszcie, przyczem jako pierwsi delegaci stron się układających wystąpili: Kiihlmann (Niemcy), Burian (Austro-Węgry), Radosławów (Bułgarja), Talaat pasza (Turcja), Marghiloman (Rumunja). Traktat składał się z 31 artykułów, podzielonych na 8 rozdziałów. Przewidują one: I. wprowadzenie stanu pokojowego i nawiązanie stosunków dyplomatyczno-konsularnych (art. 1—2); II. demobilizację armji rumuńskiej (art. 3—9); III. rektyfikacje teryto-rjalne w Dobrudży (art. io—12), na rzecz Bułgar3i wzgl. condominium państw zwycięskich, oraz na rzecz Austro-Węgier w Siedmiogrodzie i na Bukowinie; IV. (= art. 13): obie strony zrzekają się zwrotu kosztów wojennych, a odszkodowania za straty przekazują do osobnego układu; V. omawia się sposób ewakuacji odstąpionego przez Rumunję tery-torjum i przekazania władz (art. 14 do 23); VI. przewiduje się nowy statut żeglugi po Dunaju (art. 24—2b); VII. ustanawia się w Rumunji pełną równość wszystkich wyznań wobec prawa (art. 27—28); VIII. sprawy gospodarczych stosunków między Rumunją a zwycięzcami będą uregulowane w osobnych układach, stanowiących nierozdzielną część niniejszego traktatu (art. 29); ratyfikacja traktatu powinna mieć miejsce możliwie najszybciej i z jej chwilą traktat wchodzi w życie (art. 31). Do traktatu dołączono: 1. układ niemiecko-rumuński w sprawach gospodarczych, 2. ta-kiż układ z udziałem Austro-Węgier, 3. układ o udziale Niemiec i Austro-Węgier w rumuńskim przemyśle naftowym; 4. nie-miecko-rumuński układ prawno-polityczny (omawiający przywrócenie ważności dawniej obowiązujących traktatów, pomoc prawną, sprawy mniejszości niemieckiej w Rumunji i t. d.). Sens układów gospodarczych wymienionych pod 1—3 zmierzał do tego, by wszystkie bogactwa naturalne Rumunji, oraz jej zasoby zboża mogły być obrócone na korzyść zwycięzców; specjalny „Wirtschaftsstab“ niemiecki wysyłał bezustannie ogromne ilości mąki i nafty do Niemiec i Austrji. Ta rabunkowa gospodarka trwała przez sześć miesięcy, pro-