Magazyn6
1401

806 CZERKAWSKI WŁODZIMIERZ ALEKSANDER — CZERNIN HR. OTTOKAR

w r. 1914 z 13 wyd. fr., dokończone przez prof. Rybarskiego. W r. 1920 wyszło IV polskie wydanie, stanowiące przedruk trzeciego, uzupełniony przez prof. Taylora.

Literatura: Czasopismo prawnicze i ekonomiczne R XV. Kraków 1915: Aleksander Włodzimierz Czerkawski. — Słraaburger Bdicardi 5 p. Włodzimier? Czerkawski. Ekonomista R. XIV₉ T. I Warszawa 19U

Witold Trąmpczyński.

Czerkiesi.

Cz., własna nazwa Adyge, lud kaukaski (zach. jafetydzi), do połowy XIX w. zamieszkiwali całe półn. zbocze Kaukazu aż do m. Czarnego i Kubania; wypierani przez Rosjan i Tatarów, po krwawych walkach emigrowali do Azji Mn., Syrji i na płw. Bałkański. Reszta przesiedlona została na Kubański step i do dorzecza górnego Te-reku. Spis z 1926 r. podaje ogólną liczbę Cz. na płn. zboczu Kaukazu na 64031 ludzi. W 1926 r. utworzony został autonomiczny obszar Czerkieski, obejmujący 1 550 km* i 38 800 m. (1929). Główne miasto Batałpaszynsk. Do końca XVIII w. chrześcijanie, obecnie wyznawcy islamu. Językowo stanowią dwie grupy: Kabardin-ską albo górną i dolną. Kabardincy posiadają własny obszar autonomiczny u źródeł Tereku 12205 km* i w 1926 r. 204006 m.

Kob.

Czernin hr. Ottokar.

Cz. Ottokar hrabia von und zu Chude-nitz, dyrlomata austrjacki, ur. w Dimokur w Czechach 26. IX. 1872 r., studjował prawo na uniwersytecie praskim, a następnie po przejściowym okresie służby w dyplomacji (przy poselstwie austro-węgierskiem w Hadze i ambasadzie w Paryżu) objął zarząd swych dóbr w Czechach. W 1903 r. wszedł do sejmu czeskiego. Należał do t. zw. „kół belwederskich“, grupujących zauszników następcy tronu arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i wraz z nim był zwolennikiem ustrojowej przebudowy monarchji i zmniejszenia wpływów węgierskich. Arcyksiąże nie taił się z zamiarem mianowania Cz., po swem wstąpieniu na tron, ministrem spraw zagranicznych. To też cesarz Franciszek Józef, na życzenie następcy tronu, powołał Cz. w 1912 r. do Izby Panów, aby dać mu możność bliższego zaznajomienia się z zagadnieniami polityki zagranicznej. 25. X.

1913 r. Cz. mianowany został posłem austro-węgierskim w Rumunji i pełnił te obowiązki do 27. VIII. 1916 r. t. j. do chwili wypowiedzenia wojny Państwom Centralnym przez Rumunję. 22. XII. 1916 r., w miesiąc po objęciu rządów przez cesarza Karola, mianowany został ministrem spraw zagranicznych i domu cesarskiego. W kierownictwie polityki monarchji habsburskiej w trudnej dobie wojennej dyplomacja Cz. zawiodła na całej linji. Wobec Polski wystąpił jako zacięty przeciwnik. Wkrótce po objęciu urzędu oświadczył Leonowi Bilińskiemu, że stoi na gruncie unji personalnej Polski z Austrją i że uznaje wszystkie błędy popełnione w rzeczach polskich przez poprzednika swego bar. Buria na („ich musste die pclnische Frage aus dem Dreck hervorziehen“). W tym samym mniej więcej czasie, w styczniu 1917 roku Cz. wypowiedział się na radzie gabinetowej jako przeciwnik polityki austro-polskiej. W lutym 1917 r. dążył do zawarcia z Rosją pokoju odrębnego — oczywiście kosztem Polski. Gdy skutkiem upadku caratu koncepcja ta okazała się nierealną, Cz. zwrócił swe usiłowania w innym kierunku. Cesarz Karol mianowicie prowadził w początku 1917 r. — za pośrednictwem szwagra swego ks. Sykstusa de Bour • bon-Parme — tajne rokowania pokojowe z Francją. Cz. wziął udział w tych negocjacjach, a następnie zaproponował Niemcom, aby odstąpiły Francji Alzację i Lotaryngję, wzamian za co Austrja zrzekłaby się na rzecz Niemiec nietylko okupowanych przez wojska austro-węgierskie ziem polskich, ale także i Galicji. Nie jest jeszcze dostatecznie wyświetlone, czy była to ze strony ministra tylko chęć „asekurowania" swej osoby wobec sojuszniczego rządu na wypadek wykrycia tajnych układów z Francją, czy też oferta ta pomyślana była serjo — z tern, że Cz. przewidywał dla monarchji odszkodowanie w aneksji Rumunji. Podczas rokowań pokojowych z Rosją w Brześciu (grudzień 1917 r. — luty 1918 r.) Cz. wespół z delegacją niemiecką wprowadził jako partnera delegatów fikcyjnego państwa ukraińskiego i w zawartym 9. II. traktacie wzamian za iluzoryczne obietnice dostawy zboża oddał Ukrainie Chełmszczyznę, a z Galicji Wschodniej zobowiązał się utworzyć odrębny kraj koronny. Gwałtownie zwalczany przez Polaków i Węgrów, przewidując swój bliski upadek, Cz. usiło-

»

i