Magazyn6s401

730 INWENTARYZACJA I OSZACOWANIE MAJĄTKU PAŃSTWOWEGO

zów, mostów, upustów, porty i zimowiska, tabor pływający, warsztaty żeglugowe; porty morskie z podaniem przynależnych budynków, urządzeń i taboru pływającego;

drogi kołowe bite i gruntowe — właściwie pas gruntu pod dnogami (w km) z podaniem rodzaju nawierzchni, mostów, przepustów oraz taboru (samochodowego i konnego), warsztatów, budynków i wytwórni materjałów drogowych (np. klinkierni i t. p.);

poczta i teletechnika (telegraf, telefon, radjo) z podaniem długości przewodów w kilometrach i ich materjału, powietrznych (na słupach) i podziemnych, aparatów i urządzeń oraz środków lokomocji;

lotnictwo z . wyszczególnieniem lotnisk z hangarami, warsztatami, budynkami, ilości i typów samolotów i balonów' oraz taboru pociągowego i dojazdowego.

e) Bogactwa mineralne. Przy inwentaryzacji tych bogactw' stosowane są już w^r wielu państwach metody obliczeniowe międzynarodowe, by stanąć na platformie porównawczej. W inwentaryzacji złóż mineralnych miarodajne są: ogólna grubość warstwy produktywnej, ilość nadających się do odbudowy pokładów w warstwie, sumaryczna miąższość tych pokładów oraz procentowy stosunek tej miąższości do grubości formacji produktywnej; podane są przy tern minimalne grubości pokładu, przyjmowanego do inwentaryzacji, maksymalna głębokość wydobycia, obfitość wód kopalnianych, zaś dla utworów ciekłych i gazowych — powierzchnia i stopień produktywności terenów. Inwentaryzowane zasoby, w zależności od ścisłości obliczeń, dzielą się na stwierdzone przez systematyczne wiercenia geologiczne — badawcze i przygotowawcze, lub przez normalne prace wydobywcze w kopalniach, prawdopodobne — na podstawie ogólnych spostrzeżeń geologicznych, możliwe z punktu widzenia geologicznego, wreszcie złoża o zasobności jeszcze bliżej nieznanej. Zwyczajne sumowanie kubatury lub tonażu złóż stałych bądź kwadratury terenów, zawierających utwory pdynne lub gazowe, względnie kubatury ich zasobów, nie są tu wystarczającym wyrazem inwentaryzacyjnym; uzupołniać je należy charakterystyką jakościową pod względem użytkowym utworów produktywnych np. składu chemicznego, własności fizycznych, petrograficznych i t. p. z podaniem przytem grubości i jakości nadkładów i przewarstwień.

Wreszcie uwzględniać należy potrącenia na straty np. filarowe i uskokowe w utworach stałych. Bogactwa mineralne występować mogą w postaci paliwa bądź stałego jak węgiel kamienny i brunatny, torf, bądź ciekłego jak złoża ropne i gazowego np. gaz ziemny, w postaci rudy metalu i minerałów, kamieniołomów i t. d.

f)    Zasoby sił wodnych. O ile państwo ma pierwszeństwo użytkowania energji wodnej na przestrzeni wód publicznych, obliczane są zasoby wodnej siły nap>ędowej dla średniej wody rocznej t. j. średniej arytmetycznej ze wszystkich objętości przepływu w normalnym roku w wodospadach górskich i w dorzeczach w kraju. Podawane są powierzchnie dorzecza, wysokości działów wodnych i, w zależności od nich, spadki ścieków. Według wielkości ipadków np. w °/₀₀ i mocy w KM na km, dzielone są zasoby sił wodnych na kategorje, wyrażone w kWh. Suma kWh we wszystkich kate-gorjach daje całkowite zasoby energji wodnej brutto państwa. By uzyskać jednak realny wyraz inwentaryzacji, zestawienie sił brutto winno być skorygowane przez wyłączenie sił, które nie dadzą się wyzyskać dla celów gospodarczych. Zakłady wodne, jako przedsiębiorstwa, podlegają oddzielnej inwentaryzacji.

g)    Monopole i przedsiębiorstwa państwowe bywają skomercjalizowane, t. j. prowadzone jako samoistne jednostki prawne, i nieskomercjalizowane. Prowadzą one przeważnie swe bilanse, kontrolowane przez komisje rewizyjne. Majątek więc państwowy, użytkowany przez te przedsiębiorstwa, określany jest ze stałych aktywów tych bilansów w postaci nieruchomości i ruchomości naziemnych i podziemnych oraz remanentów.

Powyższe grupy objektów obe.mują cały majątek państwowy.

2. Oszacowanie. Z inwentaryzacją majątku państwowego wiąże się ściśle jego oszacowanie, którego realność kwestjonują niektórzy ekonomiści, twierdząc, że fikcją bywa wyrażanie wartości wszelkich objektów majątku publicznego w znakach pieniężnych. Zważywszy jednak, że i) w ma |ątku państwowym rzadsze bywają objekty nie-materjalne niż w narodowym, 2) pod względem gospodarczym wyraźnie odczuwana jest potrzeba pieniężnego wyrazu majątku p>aństwa jako jednostki prawnej — w ustaleniu jego szacunku ogólnego za podstawę