Magazyn66601

362

KONSULARNE PRAWO

wencjami, jeszcze przepisy wydane przez M. S. Z. (Dz. U. M. S. Z. Nr. 9, poz. 90 i 91) i szereg ustaw, rozporządzeń Prezydenta R. P. i rozporządzeń M. P. i H. Według nich konsulowie posiadają kompetencje władzy przełożonej i sprawują funkcje Urzędu Żeglarskiego wobec statków zawijających do danego portu zagranicą. W szczególności wyżej wymienione źródła prawne zawierają postanowienia, dotyczące wydania tymczasowych świadectw o banderze i kontroli nad jej podnoszeniem, bezpieczeństwa statków i prawa inspekcji dorywczej, zawiadamiania o wypadkach morskich, zaciągu i zwolnienia marynarzy, wystawiania książeczki żeglarskiej, repatrja-cji marynarzy, załatwiania sporów o wynagrodzenie między marynarzami a kapitanem, postępowania w wypadkach dezercji, spraw kondemnacji statku i pożyczki bodmeryj-nej, meldowania się kapitanów statków handlowych w konsulatach Rzeczypospolitej i wreszcie działalności sprawozdawczej z zakresu ruchu okrętowego i towarowego, administracji portu, marynarki handlowej, budownictwa okrętowego, organizacji rybołówstwa i innych zagadnień interesujących tak referat morski w M. S. Z., jak i Departament Morski w M. P. i H. Wszystkie konwencje konsularne zawarte przez Polskę, z wyjątkiem polsko-tureckiej, podkreślają uprawnienia konsulów wobec statków swego państwa, stypulując między innemi, że miejscowe władze nie mogą bez uprzedniego zawiadomienia konsula, a w wypadkach nagłych bez równoczesnego zawiadomienia, dokonywać na statkach handlowych pływających pod flagą kraju, który mianował konsula, poszukiwań ani aresztowań, z wyjątkiem wypadku schwytania na gorącym uczynku, ani innych czynności urzędowych, wymagających zastosowania środków przymusowych. Rozumie się, że zwykłe rewizje celne i sanitarne nie podpadają pod to miano. Wychodząc z zasady, że prawo nadzoru nad utrzymaniem wewnętrznego porządku na pokładzie przysługuje wyłącznie konsulom państwa, pod którego flagą pływa dary statek handlowy, interwencje władz miejscowych mogą mieć miejsce tylko wówczas, gdy zaburzenia zaszłe na pokładzie mogłyby naruszyć spokój publiczny na lądzie lub w porcie, lub gdyby w zaburzenia te została zamieszana osoba nienależą-ca do załogi. Ale nawet w tych wypadkach władze miejscowe winny zawiadomić właściwego konsula pisemnie o zamierzonej interwencji i to w miarę możności przed wstąpieniem na statek. Poza tern konwencje przyznają konsulom prawo żądania od władz miejscowych aresztowania i odstawienia bądź na pokład, bądź odesłania do kraju ojczystego, któregokolwiek z członków załogi, który zbiegł na terytorjum par stwa przyjmującego. Obowiązek ten władz miejscowych ustaje, o ile zbiegły członek załogi jest obywatelem państwa, na którego terytorjum zbiegł, albo też w razie popełnienia przez niego na lądzie jakiegokolwiek przestępstwa. W tym ostatnim wypad ku następuje odroczenie wydania zbiega aż do czasu wykonania wyroku wydanego przez właściwy sąd. Konwencje przyznają wreszcie konsulom daleko idące uprawnienia w akcji ratowniczej i przy załatwianiu sprawy awarji. — Odnośnie do W. M. Gdańska tak ono, jak i jego obywatele korzystają z przepisów polskiej ustawy konsularnej w granicach art. 104 traktatu wersalskiego i art. 2 konwencji polsko-gdań-skiej, zawartej w Paryżu dn. 9 listopada 1920 r. (Dz. U. R. P. z r. 1922, Nr. 13, poz. 117). Stan faktyczny przedstawia się w ten sposób, że konwencje konsularne zawarte przez Polskę nie obowiązują — wobec negatywnego stanowiska Gdańska zaznaczonego z okazji konsultacji Wolnego Miasta — formalnie w stosunku do niego. Ale pewne wspólnie powzięte postanowienia zostały uzgodnione między Rządem Rzeczypospolitej a Senatem Wolnego Miasta, tak w dziedzinie opieki nad obywatelami gdańskimi, jak i pomocy dla statków handlowych gdańskich, o ile zachodzi tego potrzeba zgłoszona przez kapitana statku gdańskiego. Exequatur dla konsulów zamiu nowanych do W. M. Gdańska udziela Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.

Literatura: Babiński Leon: Opieka konsularna nad spadkami. ..Przegląd DyplomatycznyWarszawa 1919. — Babiński Leon: Zagadnienia prawne w działalności konsulów. „Ruch ekonomiczny, prawniczy i socjologicznyPoznań 1936. — Makotcak* Juljan:    0 konsulach i konsulatach. War

szawa 1918. — Namysłowski Władysław: Zarys systemu współczesnego prawa konsularnego. Warszawa 1931.— Poznański Karol: Polskie Konwencje Konsularne. Warszawa 1932. — Sama Zygmunt: Zarys prawa konsularnego. Kraków 1928. — Szwarcenberg-Czemy Kazimierz: Immunitety dyplomatyczna i konsularne Warszawa 1935.

Karol Berioni.