Magazyn66301

359

KONSULARNE PRAWO

Zjednoczonemi Ameryki (1933 r.) — sprecyzowały wzajemnie normy organizacyjne i kompetencyjne w tej dziedzinie.

3. Organizacja służby konsularnej. Prawo konsularne wykazuje w różnych krajach pewne odchylenia, stosownie do jego ujęcia przez normy wewnętrzno-państwowe i umowy międzynarodowe, przyznające mniej lub dalej idące prerogatywy konsulom i personelowi przydzielonemu. Większość jednak norm organizacyjnych i kompetencyjnych jest podobna we wszystkich krajach, tak jak zbliżonemi do siebie są postanowienia, zawarte w większości konwencyj konsularnych. Biorąc za podstawę polskie normy konsularne tak wewnętrzne, jak i umowne, można ustalić następujące zasady w organizacji służby konsularnej: konsulowie — pod którym to wyrazem należy rozumieć konsulów generalnych, konsulów i wicekon-sulów, a w niektórych wypadkach i agentów konsularnych — są albo etatowi (consules missi, consuls de carriere, Berufskonsulen) — jako urzędnicy opłacani z budżetu państwa wysyłającego, albo honorowi (consules electi, consuls honoraires, Wahlkonsulen),nie będący urzędnikami państwowymi i nie pobierający uposażeń, lecz wybierani przez rząd państwa wysyłającego z pośród obywateli swojego lub obcego kraju, zamieszkałych zagranicą. Temu podziałowi odpowiada również i podział konsulatów na etatowe i honorowe. Konsulowie-szefowie urzędów konsularnych — tak etatowi jak 1 honorowi — bywają w zasadzie przyjęci, uznani i dopuszczeni do sprawowania powierzonych im funkcyj po przedłożeniu (w drodze dyplomatycznej) rządowi kraju przyjmującego listów komisyjnych i po otrzymaniu od niego exequatur. Tak listy komisyjne, jak i exequatur, są w zasadzie wystawione przez Głowy państw wysyłającego i przyjmującego. Tylko ustanawianie agentów konsularnych ma miejsce w postaci dekretu, wydawanego przez konsulów mianujących, a uznanie ich następuje w praktyce przeważnie w drodze noty ministrów spraw zagranicznych kraju przyjmującego. W okolicznościach i wypadkach nagłych może rząd kraju przyjmującego uznać konsula prowizorycznie i dopuścić go tymczasowo do urzędowania. Każdy rząd ma prawo odmówienia, względnie cofnięcia już raz udzielonego exequatur i to w zasadzie bez podania motywów. Poza szefem urzędu mogą należeć jeszcze do p>ersone!u konsularnego: konsulowie przydzieleni, wi-cekonsulowie, attaches, sekretarze i inni funkcjonarjusze, których tytuły różnią się według wewnętrznych ustawodawstw poszczególnych krajów. Personel ten działa w imieniu konsula, szefa urzędu, który jest odpowiedzialny za konsulat i jego należyte funkcjonowanie. Agenci konsularni mogą być ustanawiani bezpośrednio przez M. S. Z., albo też mianowani w porozumieniu z M. S. Z. i za zgodą państwa przyjmującego przez konsula; w tym ostatnim wypadku wykonywują oni powierzone im funkcje pod kierownictwem i odpowiedzialnością konsula, który ich mianował. Dla umożliwienia urzędowania i swobodnego działania w ramach przyznanych uprawnień przewidują tak prawo narodów, jak i konwencje konsularne dla lokalów konsularnych i szefów urzędu (a w ograniczonej mierze także dla personelu konsularnego) pewne immunitety i przywileje: prawo umieszczania godła państwa i wywieszania flagi na budynku, w którym się mieści konsulat, z zastrzeżeniem jednak, że te oznaki zewnętrzne nie stworzą nigdy prawa azylu, nietykalność archiwum, biur, wszelkich ksiąg i papierów urzędowych i urzędowej korespondencji, zwolnienie od cła przedmiotów, służących do użytku urzędowego i umeblowania lokalu urzędowego przy pierwszej instalacji. Natomiast używanie przez konsulaty walizy dyplomatycznej i szyfrów nie jest jeszcze ogólnie uznane, jakkolwiek nowoczesne konwencje konsularne mają tendencje do przyznawania konsulatom i tych immunitetów. Do przywilejów osobowych należą: wyjęcie konsula z px>d orzecznictwa władz państwa przyjmującego z tytułu wykonywa nych przez niego czynności urzędowych w granicach kompetencji przyznanych przez daną konwencję lub ustalone prawo zwyczajowe, prawo odmówienia zeznań z tytułu tajemnicy służbowej, ograniczenie wypadków, w których konsul może być p>ozba wiony v^rolności osobistej do zbrodni i cięższych przestępstw, na które przewidziana jest kara więzienia z reguły px>wyżej 1 roku, zwolnienia od cła mebli i przedmiotów gospxxłarczych, przywożonych dla własnego użytku (z wyjątkiem artykułów spożywczych) zazwyczaj przez 6 miesięcy od dnia objęcia urzędu. Zwolnienie od p>odatków bezpośrednich, od wszelkich rekwizycyj i świadczeń osobistych przysługuje w zasadzie funkcjonariuszom konsularnym zawo-