Magazyn64701

443

KREDYT — KREDYTOWA STATYSTYKA

w sprzyjających okolicznościach doniosłym współczynnikiem kapitalizacji pieniężnej a pośrednio także i rzeczowej.

Literatura: Aueuy: Les systśmes socialistes d^,łchan§2. Paris 1907. — Cieszkowski: Du cridit et de la circulation. I wyd. Paris 1837. II. wyd. Paris 1847. — Lato J.: Oeuvres complites. Paris 1934. — Krzyżanowski A.: Pieniądz. Kraków 1911. (Zawiera takie dużo materjału bibliograficznego). Tenże: Nauka o pieniądzach i kredycie. I wyd. Kraków 1919. II w. Kraków 1922. — Wagner F.: Geschichte der Kredittheońen. Wien 1937.

Adam Krzyżanowski.

Kredyt akcyzowy.

Producenci obciążonych akcyzą towarów, albo sprzedawcy takich towarów, zobowiązani są do uiszczenia akcyzy z chwilą wypuszczenia towaru z wytwórni lub wolnego składu do obrotu wewnętrznego. Uiszczają zatem akcyzę, którą właściwie obciążony jest konsument, zanim tenże mógł ją zapłacić. W zrozumieniu tego i jako udogodnienie dla producentów i sprzedawców, kredytuje im Skarb należność z tytułu akcyzy, przesuwając termin uiszczenia przez udzielenie kredytu akcyzowego. Kredyt ten musi być zabezpieczony hipoteką, papierami war-tościowemi, gwarancją bankową, nadto przy cukrze — zastawem na cukrze lub na cukrowni z maszynami. Raty kredytowanej akcyzy winny być punktualnie spłacane, pod rygorem natychmiastowego ściągnięcia całego kredytu z odsetkami zwłoki.

Oprocentowanie wynosi z reguły 6^fc, przy cukrze 2%, przy kartach od gry 12%. Upoważnione do przyznawania kredytu do 5 ooo zł są urzędy akcyz, ponad tę kwotę — Izby Skarbowe, przy kartach do gry — Ministerstwo Skarbu.

Nie jest przewidziany kredyt od zapalniczek, energji elektrycznej i mięsa.

Literatura: Wein/eld I.: SkarbowoSi Polaka. Daniny. War-tsawa 1037.

I. Welnfeld.

Kredytowa statystyka.

Zjawiska z dziedziny gospodarki pieniądzem i kredytem są przedmiotem odrębnego działu statystyki stosowanej, t. zw. statystyki kredytowej. Materjał statystyczny k. s. nie pochodzi w przeważnej swej części z bezpośrednich badań statystycznych i ma charakter materjału wtórnego, zbieranego przez władze państwowe i banki emisyjne.

Waga zagadnień kredytu dla gospodarki narodowej i żywotność postulatu publicznej kontroli kredytu (przypomnijmy chociażby np. średniowieczną walkę z lichwą pieniężną) jest przyczyną i motywem gromadzenia statystyk kredytowych w drodze perjodycznego zbierania danych przez organy nadzorujące (władze państwowe i banki emisyjne) oraz w drodze specjalnych dochodzeń ankietowych (np. parlamentarnych lub rządowych). Gdyby k. s. była oparta na materjale pierwotnym, to jednostką statystyczną byłaby poszczególna tranzakcja handlu pieniądzem (kredytem). Ponieważ jednak ten materjał statystyczny jest wtórny, więc k. s. charakteryzuje jedynie ogólne cechy i globalne nasilenie zjawisk rynku kredytowego. Zwłaszcza jeśli chodzi

0    statystykę bankową, to jest ona oparta na danych ze stosunkowo nielicznej i zróżniczkowanej zbiorowości instytucyj kredytowych. Wobec tego próby o charakterze losowym, pobierane z tego materjału, nie mogą być uważane za miarodajne, i należy dążyć do zbierania możliwie zupełnych danych, dotyczących danej zbiorowości. Postulat ten, jak już stwierdziliśmy, ma specjalne znaczenie w odniesieniu do statystyki bankowej i w zastosowaniu do statystyki dotyczącej bilansu obrotów płatniczych.

Podobnie jak inne działy statystyki gospodarczej, k. s. zajmuje się zjawiskami obrotu i ceny.

Statystyki obrotu obejmują rozmiary obiegu: pieniężnego (gotówkowego, żyro-wego, czekowego, wekslowego), kredytów

1    wkładów bankowych oraz rozmiary kredytowych operacyj międzybankowych (np. redyskonto etc.) krótkoterminowych oraz długoterminowych w postaci obiegu papierów wartościowych (np. obligacyj pożyczek państwowych i prywatnych kredytobiorców, listów zastawnych i innych) oraz stanu udzielonych kredytów hipotecznych — od strony statycznej. Od strony dynamicznej k. s. bada rozmiary obrotów, dokonywanych poszczególnemi rodzajami środków płatniczych oraz instrumentami kredytu, w postaci np. sum wypłat i wpłat na rachunki wkładów oszczędnościowych lub czekowych; bada też wartość dokonywanych w poszczególnych okresach czasu emisyj papierów wartościowych, wysokość obrotów niemi na giełdach, jak również obroty rozrachunkowe bezgotówkowe w izbach rozrachunkowych etc.

i

29*