Magazyn64101

437

KREDYT

stu siły kupna. Jeżeli kredytowe pomnażanie kapitałów pieniężnych zostanie wprzą-gnięte w służbę powiększenia produkcji, wówczas wzrost popytu pieniężnego potęguje podaż towarów.

Udzielanie k. powoduje wzrost cen. Wysokość płac, utrzymujących się początkowo na dotychczasowym, nominalnym poziomie obniża się, o ile chodzi o ich realną siłę kupna. Ludzie czerpiący swe dochody z płac, oszczędzają mimowoli, bo mniej kupują. Wzrost spożycia osób, które uzyskały k. a nie tezauryzują, stanowi równoważnik tego spadku konsumcji. Hojniejsze szafowanie k. doprowadza do wzrostu kapitałów nietylko pieniężnych, ale także realnych, jeżeli kredytobiorcy konsumują reprodukcyjnie. Wtedy k. spełnia funkcję podobną do oszczędzania, które pomnaża kapitały społeczeństwa. K. tylko wtedy doprowadza do tego wyniku, gdy jest udzielany we właściwych granicach. Niebezpieczeństwo nadmiernego szafowania k. zachodzi w daleko mniejszym stopniu, gdy jest on krótkoterminowy, gdy jest udzielany na uzupełnienie braku kapitału obrotowego, a nie stałego, ponieważ wówczas zwyżka cen i płac, wywołana udzielaniem k. jest mniejsza, niż w razie przyznawania pożyczek długoterminowych oraz przeznaczanych na pomnażanie kapitału stałego.

Organizacja kredytowa, rozbudowana i sprawnie funkcjonująca w sprzyjających okolicznościach, polega na udzielaniu i zaciąganiu pożyczek przedewszystkiem na cele wytwórcze, boć przecie bankierzy niechętnie pożyczają we własnym dobrze zrozumianym interesie na nierentowne cele konsumcyjne, niedostatecznie zabezpieczające ich wierzytelności. K. wytwórczy, potęgując i popyt i podaż towarów nie doprowadza do nadmiernej drożyzny, wywołuje zrównoważenie popytu i podaży towarów na coraz to wyższym poziomie. Rosną obroty, produkcja i konsumcja dóbr. Społeczeństwo staje się bogatsze.

Nastawienie na udzielanie k. wytwórczego pojawia się wtedy, gdy gospodarcza działalność nie jest podporządkowana politycznej, gdy wzrost wydatków państwowych nie doprowadza do przeciążenia podatkowego, gdy interwencjonizm i etatyzm nie przekraczają właściwych granic.

4. Rodzaje kredytu. Dzielimy kredyt na: a) umarzalny i nieumarzalny, b) oprocentowany i nieoprocentowany, c) prywatny i publiczny, d) zaciągany u jednostek i u ogółu, imienny i bezimienny, w formie subskrypcji i w formie rokowań z poszczególnymi dłużnikami, e) udzielany sporadycznie oraz zawodowo przez bankierów i banki, f) o terminie zwrotu, umówionym i nieumówionym, o oprocentowaniu stałem i zmiennem, g) osobisty i specjalnie zabezpieczony, h) wewnętrzny i zewnętrzny, płatny w pieniądzu miejscowym i zagranicznym, w złocie lub w innych środkach obiegowych, i) warstw zamożniejszych i ludowych, j) wytwórczy i spożywczy.

Ad a) K. nieumarzalny był w średnich wiekach rozpowszechniony w formie rent wieczystych, polegających na płaceniu przez dłużnika umówionej kwoty w określonych terminach. Wieczystość zobowiązania przejawiała się w tern, że wykluczone było skapitalizowanie renty na żądanie jednej ze stron, a zatem dłużnik nie mógł się zwolnić przez jednorazową spłatę bez zgody wierzyciela.

Ad b) Udzielanie k. nieoprocentowanego jest zazwyczaj połączone z ukryciem procentu w innych warunkach pożyczki. Kupiec, który sprzedaje towary na nieoprocentowany k., szuka rekompensaty w cenie sprzedaży.

Ad c) Przeciwstawiamy k. prywatny i publiczny, biorąc za podstawę rozróżnienia osobę dłużnika. K. publiczny przeważnie konsumcyjny stanowi osobny dział nauki o gospodarstwie skarbowem.

Ad d) YVierzycielem muszą być zawsze osoby fizyczne lub prawne, ewentualnie jedne i drugie. To też terminologicznie nie jest szczęśliwem przeciwstawienie k. zaciąganego u jednostek i u ogółu. Niestety niema lepszego wyrażenia. Przez pożyczkę, zaciągniętą u ogółu, rozumie się rozdrobnienie pożyczki, wskazane, jeżeli chodzi

0    wypożyczenie bardzo znacznych kwot. Zwyczaj wydawania przez dłużnika zapisów dłużnych (obligacji długu częściowego, bo stanowiącego część większej sumy), opiewających na okrągłe, stosunkowo niskie kwoty, które stały się przedmiotem trans-akcyj giełdowych, powstał we Francji

1    w Anglji z końcem XVII wieku. Pożyczki tego rodzaju są właściwie zaciągane u szerokiej publiczności. Przechodzą łatwo z rąk do rąk. Są często bezimienne. Oczywiście osoba dłużnika jest oznaczona. Nie jest nią osoba wierzyciela, bo nieraz skrypt dłużny, stwierdzający zobowiązanie, opiewa