Magazyn67601

572

LOKALIZACJA PRODUKCJI — LOKARNENSKIE UKŁADY

skich, ale mógł sprzedać korzystnie ogromnej rzeszy robotników swe płody rolne, które do tej pory nikomu nie były potrzebne, a których eksport był niemożliwy z powodu zbyt wielkiej odległości od rynków zbytu.

Tak wytworzone ośrodki produkcyjne zmagają się ze sobą w walce, dzieląc między siebie pole zbytu. Stosunkowo prostem jest zagadnienie, gdy współzawodniczą ze sobą tylko dwa zakłady. Linja dzieląca ich rejony zbytu z prostej zmienia się w hy-porbolę, okalającą słabszego konkurenta. Wkońcu pole zbytu tego ostatniego przybiera, w teoretycznym przypadku, kształt elipsy, w której jednem ognisku leży fabry ka. Bardziej skomplikowanym, trudniejszym do przedstawienia graficznego i rozwiązania teoretycznego, jest przypadek, gdy walczą ze sobą trzy, lub więcej zakładów produkcyjnych.

4. Lokalizacja produkcji w teorji ekonomiki.

Zagadnienie lokalizacji produkcji należy związać z ogólną teorją ekonomji, która winna badać regularność i prawidłowość zjawisk gospodarczych nietylko w czasie, ale także w przestrzeni. Nie można spodziewać się w tej dziedzinie większych rezultatów, jeślibyśmy, jak to czyni szereg autorów, chcieli stworzyć odrębną, niepowiązaną z innemi działami teorję lokalizacji. Otóż, rozpatrując nasze zagadnienie pod tym kątem widzenia, określimy je jako część składową teorji ceny, jako jeden z czynników procesu kształtowania się cen. Spotykamy tu dwie próby jego rozwiązania

Niektórzy chcą wtłoczyć zagadnienie lokalizacji w ogólną teoiję renty. Zakłady produkcyjne lepiej położone odizucają pewien zysk różniczkowy, który sprzyja ich rozwojowi i powstawaniu nowych placówek. Renta ta w części ma charakter trwały, w części przejściowy, jest więc jakgdyby rentą. Tłumaczenie to musimy uznać za niewystarczające, naprzód dlatego, że renta jest przecież rezultatem ograniczenia podaży, a zwiększenia się popytu, zaś przy badaniach nad lokalizacją produkcji nie musimy stawiać tego założenia; powtóre zaś, sama teorja renty tak się dziś rozszerzyła, że w rozważaniach teoretycznych raczej straciła na znaczeniu.

Naszem zdaniem, zagadnienie lokalizacji produkcji należy teoretycznie tłumaczyć jako substytucję jednych form produkcji przez drugie. W miejsce jednych zakładów produkcyjnych wstępują drugie, lepiej położone, jedne surowce zastępują drugie, w pewnych przypadkach tania praca zastępuje przyrodę, lub kapitał, i odwrotnie. Zasada substytucji jest uzupełnieniem zasady gospodarności. Dzięki substytucji ginie właśnie zysk, owa renta różniczkowa. Substytucja jest także jednym z czynników, wpływających na kształtowanie się ceny. Jest to jedna z form współzawodnictwa, usuwającego poza nawias życia gorzej położone warsztaty pracy w wyniku gry szeregu objektywnych czynników przyrodniczych i socjalnych.

Literatura: Bellemo P.: I fattori geografici nella localisazzione delle Industrie. Milano 1925. - • Engldnder O.: Theorie des Gilteroerkehrs und der Frachts&tze. Jena 1924. — Hamilton A.: Report on manufactures. 1791. — Jaworski B.s O odległościach jako czynniku rozwoju kultury. Lwów 1908. — Kautz E. A.: Das Standortsjyrobleir der Seehdfen. Jena 1934. — Krzyża-nowski W.: Lokalizacja przemysłu. Kraków 1927. — Tenże: Terytorjalne rozmieszczenie przemysłu. Kraków 1927.—Tenże : Review of the literaturę of the location of industries. „Journal of Political Economy1927. — Loria A.: Verso la giustizia sodale. Milano 1904. — Maunier R.: La distribution głogra-phigue des industnes. _t,Retmeinlemationale de sociologie¹*. 1908. — Predhól A.s Das Standortsproblem in der Wirtachafttheorie. „Weltwirtschaftliches Archiv“. 1925. — Tenże: Thcory of loca-tion and General Economies. „Journal of Political Economy¹¹¹. 1928. — Saggi sulla localisazzione delle Industrie in Italia. Dzieło zbiorowe. Roma 1934. —• Schmidt - FriedUinder R.: Grundzuge einer Lehre vom Standorte des Handels. Prag 1933. — Thimet J. H. Der isoherte Staat in Beziehung auf Landwirtschaft und NationalOkonomie. 1826. — Weber A.: Cber den Standort der Industrien. TUbingen 1907.

Witold Krzyżanowski.

Lokarneńskie układy.

Gdy skutkiem wycofania się St. Zjednoczonych udaremniony został traktat fran-cusko-angielsko-amerykański, gwarantujący Francji jej granice, ustalone traktatem wersalskim, Francja wszczęła starania o zawarcie układu dwustronnego z W. Brytanją. W grudniu 1921 ambasador francuski w Londynie hr. de Saint-Aulaire przedłożył rządowi angielskiemu propozycję zawarcia traktatu, w którym Anglja gwarantowałaby Francji pomoc zbrojną na wypadek nietylko „bezpośredniego" ataku Niemiec, ale także i ataku „pośredniego" t. zn. wystąpienia Niemiec przeciw Polsce, związanej z Francją sojuszem obronnym od lutego 1921. Propozycje te zostały przez Anglję odrzucone; do porozumienia nie doszło także i na konferencji w Cannes w styczniu 1922 roku. W następnych latach podjęto ideę zapewnienia pokoju i bezpieczeństwa