Magazyn69301

589

LUDNOŚĆ

Ludność.

A. Demograf ja. B. Tablice demograficzne. C. Spisy i szacunki ludności. D. Historja, rozmieszczenie i struktura ludności. E. Ruch naturalny ludności. F. Przyczyny zgonów. G. Wędrówki. H. Polityka ludnościowa ilościowa.

I.    Polityka ludnościowa jakościowa (eugenika).

A. DEMOGRAF JA.

I. Definicja. Przedmiot badania.

II.    Urodzenia. III. Zgony. IV. Konstrukcje teoretyczne, służące do przedstawienia wzajemnej zależności czynników demograficznych, i. Podział. 2. Ludność zastojowa. 3. Ludność ustabilizowana. 4. Struktura i ruch naturalny ludności pod wpływem zmieniającej się płodności i umieralności. V. Kształtowanie się struktury 1 ruchu naturalnego ludności pod wpływem wędrówek. VI. Cechy jakościowe ludności a zjawiska ruchu naturalnego ludności.

I. Definicja. Przedmiot badania.

Demograf ja bada liczbę i strukturę ludności, oraz kształtowanie się tej liczby i struktury pod wpływem ruchu ludności. Ludnością nazywamy tu bądź ogół ludzi zamieszkujących ziemię, bądź część tego ogółu, w ten czy inny sposób określoną. Zwykle będzie to część objęta pewnemi granicami terytorjalnemi, zwłaszcza administracyjnemu ^a więc ludność państwa lub części państwa, np. powiatu, lub miasta, albo też zamieszkująca pewne terytorjum geograficzne, np. ludność Polesia. Ale można również wyodrębnić pewną część ogółu ludności w inny sposób, określając ją pojęciowo np. jako ludność robotniczą, ludność włościańską danego państwa, ludność napływową miasta i t. d.

Jednostki, z których się składa dana ludność, posiadają określone cechy: płeć, wiek, narodowość, wykształcenie, zawód i t. d. Zbiór cech posiadanych przez jednostki składające się na daną ludność warunkuje jej strukturę. Cechy jednostek mogą mieć charakter trwały, niezmienny (płeć, niektóre cechy antropologiczne), mogą się zmieniać w sposób przymusowy, od jakiejkolwiek ingerencji człowieka niezależny (zmiana wieku jednostek w miarę upływu czasu), mogą to wreszcie być cechy, które człowiek może zmienić (wykształcenie, zawód). Badanie ludności z punktu widzenia ogółu tych cech, lub niektórych z nich, śledzenie zmian zachodzących, i mechanizmu tych zmian stanowi przedmiot demografji opisowej. Tak pojęta demografja z natury samego zagadnienia posługuje się przy przedstawieniu istniejącego stanu i zmian zachodzących metodą statystyczną, merytorycznie zazębia się z szeregiem nauk, jak antropologja, so-cjologja, ekonomja i szereg innych.

Ruch ludności obejmuje zmiany ilościowe ludności. Rozróżniamy ruch naturalny (urodzenia i zgony), oraz ruch mechaniczny (zmiany miejsca pobytu, czyli wędrówki). Niezależnie od tego mogą zachodzić zmiany niektórych cech jednostek wchodzących w skład ludności. Ruch ilościowy, oraz zmiany cech mogą być również badane w sposób opisowy. Poza tern jednak, pomiędzy zjawiskami ruchu ludności a stanem ludności istnieje związek tego rodzaju, że kształtowaniu się w określony sposób ruchu ludności i zmian cech jednostek odpowiada w sposób jednoznaczny zarówno liczba, jak i określona struktura istniejącej w danym momencie ludności. Najwyraźniej przejawia się taka zależność pomiędzy stanem ludności a ruchem naturalnym ludności.

Wobec tego związki zachodzące pomiędzy zjawiskami ruchu ludności, a liczbą i strukturą ludności muszą być badane z ogólnego punktu widzenia. Bez dokładnego ustalenia charakteru tych związków nie jest możliwe należyte zrozumienie zjawisk dostrzeganych empirycznie.

Ogół ludności ziemi kształtuje się wyłącznie pod wpływem takiego czy innego układu urodzeń i zgonów. Dla ludności częściowych ponadto odgrywają mniejszą, lub większą rolę wędrówki. W każdym razie podstawę stanowią zjawiska ruchu naturalnego ludności, które należy przedewszyst-kiem rozpatrzyć.

II. Urodzenia.

Liczba urodzeń w społeczeństwie uzależniona jest nie od ogólnej liczby ludności, lecz od tej jej części, która znajduje sie w wieku rozrodczym. Ponieważ w normalnych warunkach w społeczeństwie liczba mężczyzn w wieku rozrodczym jest co najmniej równa liczbie kobiet w wieku rozrodczym, wystarczy oprzeć rozważania nad tern zagadnieniem na liczbie kobiet. Jako dolną granicę fizjologicznej zdolności rozrodczej u kobiet można przyjąć w klimacie umiarkowanym 15 rok życia, górna granica przypada gdzieś około 50 roku życia.