Magazyn67401

870

MANGOLDT HANS KARL EMIL — MARKOWSKI BOLESŁAW

niemieckiej. Prawie we wszystkich swych twierdzeniach opierał się na klasykach angielskich i niemieckich, a zwłaszcza na Ri-cardzie. Pewne nowe, zresztą mniej ciekawe myśli dał w teorji renty ziemskiej, którą uważał za dochód, otrzymywany przez właścicieli ziemskich z tego względu, że produkt ziemi jest więcej wart, niż koszty pracy i kapitału, potrzebne do jego wyprodukowania. Jest ona więc dochodem darmym, przypadającym tym, którzy wykorzystali dogodne okoliczności, związane z posiadaniem ziemi. Najciekawsze są jego poglądy na zysk przedsiębiorcy. Zysk mianowicie składa się z płacy za pracę przedsiębiorcy, z procentu od włożonego przez niego kapitału, z premji za ponoszone ryzyko (które jest bardzo duże, ponieważ kalkulacja przedsiębiorcy opiera się na rachunku prawdopodobieństwa) i z renty przedsiębiorcy, która jest zasadniczo rentą rzadkości, wynikającą stąd, że stanowisko przedsiębiorcy wymaga szczególnych zdolności, dośó rzadkich w społeczeństwie. M. był pierwszym ekonomistą, który w tak wnikliwy i głęboki sposób postawił ten problem. Wiele z jego sugestyj w tym względzie zostało trwałym dorobkiem ekonomiki.

Ważniejsze prace M.: Ober die Frage, Stellung und Einrichtung der Sparkassen. Tubingen 1847. — Die Lehre vom Unter-nehmergewinn. Leipzig 1855. — Grundriss der Volkswirtschaftslehre. Stuttgart 1863.— Volkswirtschaftslehre. Stuttgart 1868.

Witold Trąmpczyński.

drilateralu na Pacyfiku z załogą wojskową, liczącą około 5000 ludzi. Port zamknięty dla obcych okrętów wojennych i handlowych. Jest centralą kablów prowadzących do Tokio, Manili, Batawji i Honolulu.

Japońskie M. obejmują 14 wysepek o obszarze 639 km². Największa jest wyspa Saipan (185 km²), produkująca głównie trzcinę cukrową. Z 29 tys. Japończyków, mieszkających na japońskich wyspach pacyficznych, żyje tu 24 tys. (1933 r.), podczas gdy w r. 1905 M. niemieckie liczyły ogółem 2600 mieszkańców. Wzmaga się immi-gracja japońska: 1920 r. było w całym mandacie 3671 Japończyków, 1925 r. — 7 430, 1930 r. — 19 835, 1933 r. — 28 670. Każda wyspa ma instalację radjotelegraficzną. — M. zamieszkuje mikronezyjskie plemię Cza-morów, które, zetknąwszy się z Hiszpanami, wcześnie z malajskiej „epoki drewna" weszło w epokę żelaza. Etnicznie i kulturalnie byli oni związani z Filipinami dawno jeszcze przed erą hiszpańską. Z Filipinów przyniesiono tu uprawę ryżu. — Żeglował tędy Magalhaes (czytaj Magaljaengs) i nazwał wyspy te lslas de los Ladrones (wyspy złodziei), ponieważ ich mieszkańcy natrętnie kradli na okręcie. Hiszpanie wyspy objęli w r. 1668 i nazwali je na pamiątkę Marji Anny, wdowy po Filipie IV. Losy polityczne dzieliły M. z Karolinami.

Literatura: Japan—Manchoukuo YearbooK. Tokyo 1935. — Mandate Report on Japanese Ielands. Genere 1926. — Report of the Nmval Govemor of Guam {rocznie).

Józef Haliczer.

Marjany.

M. są częścią japońskiego mandatu na wyspach pacyficznych (Nanio), obejmującego 623 wysepek (2 149 km², 103 000 mieszkańców — w 1930 r. 69 600 mieszkańców). Tworzą łuk wulkanów, otoczonych zazwyczaj rafami koralowemi w rozmaitych stadjach rozwoju. Brak portów i burzliwa kipiel utrudniają dostęp, podobnie jak przybrzeżne zarośla mangrowjowe. Najwyższym wulkanem jest wysepka Assonsong (zepsute hiszp. Assunción) — 900 m wys. Wulkan ten jest w stanie solfatary.

Południowa wyspa M. — Guam (544km², 20 857 mieszkańców 1930 r.), należy do Stanów Zjedn., zajęta w czasie wojny z Hi-szpanją w r. 1898 jako ważna stacja na drodze do Filipinów. Jest silną bazą morską, jednym z czterech wierzchołków kwa-

Markowski Bolesław.

M. urodził się w Zawichoście dn. 23. III. 1862 r. W r. 1885, po ukończeniu wydziału prawnego Uniwersytetu Warszawskiego ze stopniem kandydata, poświęcił się służbie sądowej. W latach 1891—1911 był pisarzem hipotecznym przy sądzie okręgowym w Kielcach. W r. 1908 brał udział w rządowej komisji dla opracowania zasad samorządu w Królestwie Polskiem w Petersburgu. Otrzymawszy w 1911 r. dymisję od rządu rosyjskiego wskutek gorliwej pracy na-rodowo-społecznej jaką prowadził, brał udział w Zarządzie Towarzystwa Wzajemnego Kredytu w Kielcach, a podczas wojny światowej był prezesem Rady Miejskiej w Kielcach. W r. 1917 został jako znawca skarbowości powołany do biura organizacyjnego dla spraw administracji skarbowej