Magazyn65701

853

MALTAŃSKI ZAKON

zakonników posiadał Zakon licznych afiljo-wanych we wszystkich krajach Europy. Głowa Zakonu od mniej więcej połowy wieku XIII używa tytułu Wielkiego Mistrza. Obecnie (r. 1939) Wielkim Mistrzem jest ks. Ludwik Chigi Albani della Rovere. Zakon dzielił się na 8 „języków" (Prowansja, Owernja, Francja, Włochy, Aragonja z Ka-talonją, Kastylja z Portugalją, Niemcy i Anglja) — obecnie pozostały jedynie 2 „języki" t. j. włoski i niemiecki, oraz 12 „Zgromadzeń narodowych", z których hiszpańskie używa tytułu „języka". Zgromadzenia narodowe noszą nazwę państw lub prowin-cyj, na których terenie działają. Poza Zgromadzeniami posiada jeszcze Zakon członków in graemio religionis, nieafiljowanych do żadnego Zgromadzenia.

Siedzibą Zakonu była kolejno: Jerozolima, Tyr, Margat, St. Jean d’Acre (dwukrotnie), Cypr (1291), Rodos (13x0—1522), skutkiem czegc Zakon nosił nazwę Zakonu Kawalerów Rodyjskich, Malta (1530 do 1798) wreszcie Rzym. Zakon wsławił się w ciągu wojen krzyżowych w nieustannych bojach z muzułmanami, a następnie z wyspy Rodos i Malty prowadził przez parę wieków nieustanną krucjatę przeciw Turkom głównie na morzu bądź na własną rękę, bądź też wspomagając państwa chrześcijańskie, będące w wojnie z mahometanami. Opanowanie wyspy Rodos daje Zakonowi charakter suwerenny, który mimo utraty panowania terytorjalnego po dziś dzień zachował. Do najświetniejszych czynów wojennych Zakonu należą obrona wyspy Rodos przeciw sułtanowi Solimanowi Wspaniałemu i udział w bitwie pod Lepanto. Dzięki swej sławie zyskuje Zakon olbrzymie posiadłości we wszystkich krajach Europy.

Upadek Zakonu rozpoczyna się mniej więcej w w. XVI, gdyż za przykładem An-glji protestanccy monarchowie i książęta konfiskują rozległe majątki Zakonu, w ciągu zaś w. XVII i XVIII, w miarę jak słabnie potęga turecka, społeczeństwa europejskie coraz mniej odczuwają potrzebę Zakonu, którego eskadry zapewniały w pewnym stopniu bezpieczeństwo od korsarzy muzułmańskich na morzu Sródziemnem. Cios ostateczny zadaje Zakonowi Napoleon Bonaparte, który dn. 9. VI. 1798 r. opanowuje Maltę. Wyspę tę odbierają niebawem Francuzom Anglicy, lecz nie zwracają jej Zakonowi, a kongres wiedeński (1815) oddaje Maltę W. Brytanji. Starszyzna Zakonu tuła się po różnych miastach, wreszcie (1834) osiada w Rzymie. Od r. 1805—1879 godność W. Mistrza nie jest obsadzona. Majątki Zakonu z wyjątkiem Austrji i Państwa Kościelnego ulegają konfiskacie, głównie na rzecz rewolucyjnego rządu francuskiego i tworzonych przezeń republik.

Dopiero Leon XIII bullą z dn. 28. III. 1879 r. dokonywa reorganizacji Zakonu, którego działalność ma odtąd wyłącznie charakter charytatywny. Zakon w czasie pokoju utrzymuje kilkadziesiąt szpitali we wszystkich krajach świata (w Polsce 3: w Rybniku, Rychtalu i Ołyce), w czasie wojny organizuje pomoc dla rannych.

Na czele Zakonu stoi W. Mistrz, mający przy boku Radę Zakonu, złożoną z 5 członków. Najwyższą władzą Zakonu jest Wielka Rada, w której prócz członków Rady Zakonu zasiada po 2-ch delegatów z każdego Przeorstwa oraz wszyscy Baliwi profesyjni. Członkowie Zakonu dzielą się na profesyj-nych t. j. związanych ślubami zakonnemi i nieprofesyjnych. Wśród członków profe-syjnych rozróżnia się następujące stopnie:

1)    Baliwi Wielcy Przeorzy; 2) Baliwi profesyjni; 3) Komturzy profesyjni; 4) Kawalerowie profesyjni; 5) Kawalerowie sprawiedliwości (nowicjusze); 6) Kapelani konwentualni ; 7) Kapelani de obedientia magistrali; 8) Kapelani de obedientia.

Wśród członków nieprofesyjnych rozróżnia się następujące klasy: 1) Baliwów Wielkiego Krzyża Honorowego i Dewocyjnego;

2)    Dam) Wielkiego Krzyża Honorowego i Dewocyjnego; 3) Kawalerów honorowych i dewocyjnych; 4) Damy Krzyża Honorowego i Dewocyjnego; 5) Kawalerów magistralnych; 6) Kapelanów konwentualnych honorowych; 7) Kapelanów de obedientia magistrali honorowych; 8) Kapelanów de obedientia honorowych; wreszcie 9) Donatów I, II i III klasy. Kawalerowie profesyjni i honorowi przed przyjęciem do Zakonu muszą wykazać swe szlacheckie pochodzenie wedle zasad przyjętych przez odnośne „ięzyki“ lub Zgromadzenia narodowe. Odznaką Zakonu jest krzyż ośmiopro-mienny (Krzyż Maltański), barwami Zakonu jest biały krzyż na czerwonem polu. Zakon jako suwerenny utrzymuje poselstwa przy niektórych rządach

Do Polski Zakon Maltański sprowadzony został przez Henryka ks Sandomierskiego i z biegiem czasu posiadł w Polsce szereg komandorji. z których najważniejszą była