Magazyn6
0301

795

CZEKOWE PRAWO

powinien posiadać pokrycie (co do wekslu wymogu tego niema), 3) czek wystawia się zwykle na okaziciela (weksel na okaziciela nie jest znany większości prawodawstw, prócz prawodawstw Anglji, Japonji, Argentyny, Ameryki Półn.), 4) czek ciągnie się tylko na ściśle określoną kategorję osób, 5) czek nie ulega przyjęciu. Weksel ulega opłacie stemplowej stosunkowej, od czeku zaś bądź nie opłaca się wcale stempla (Polska i inne kraje), bądź też pobiera się opłatę stałą i t. d.

II. Instytucje czekowe.

1. Zdolność czekowa. Odróżniać należy zdolność czekową czynną od biernej. Czynną zdolność, podobnie jak w prawie wekslo-wem, mają ci, którzy posiadają ogólną zdolność do zawierania umów. Któż ma zdolność bierną czekową, czyli na kogo może być czek ciągniony? Ustawa polska, art. 3, zawiera przepis co do trasata czeku. Czek wystawia się na bankiera, który ma fundusze do rozporządzenia wystawcy, zgodnie z wyraźną lub dorozumianą umową, uprawniającą wystawcę do rozporządzania temi funduszami zapomocą czeku. W czekach, wystawionych i płatnych w Polsce, można jako trasata wskazać jedynie bankiera; polecenie zapłaty, które nie odpowiada temu przepisowi, jest jako czek nieważne. Według zaś art. 54 wyraz „bankier'* w rozumieniu prawa czekowego obejmuje: a) państwowe i samorządowe zakłady kredytowe i kasy oszczędności, b) przedsiębiorstwa bankowe z wyjątkiem kantorów wymiany

1    zakładów zastawniczych.

Z przepisu wynika, że trasatem, według prawa polskiego, może być tylko bank (art.

2    prawa bankowego z 17 marca 1928 r.), zarejestrowany dom bankowy (art. 3 tegoż prawa) i spółdzielnia kredytowa (art. 6 tegoż prawa), a nie kantor wymiany (art. 4 tegoż prawa), ani zakład zastawniczy (art. 5 tegoż prawa). Z art. 3 ustawy polskiej wynika, iż wskazanie jako trasata innej osoby czyni czek nieważnym o ile chodzi o czeki, wystawione i p>łatne w Polsce. Prawodawcy chodziło o skoncentrowanie obrotu czekowego w przedsiębiorstwach gospodarczo mocnych, rozporządzających dostatecz-nemi funduszami. Wszakże, o ile nie chodzi o wystawienie czeku w Polsce, dokument nie wystawiony na bankiera, mimo to jest ważny jako czek, gdy wystawiono go na osobę, która może być trasatem według prawa miejsca wystawienia (art. 3, ust. 1 ustawy czekowej).

Ustawy czekowe milczą o tern, kto może być wystawcą lub indosantem czeku. Wobec tego należy uważać, iż mogą być nimi wszyscy, którzy mają zdolność prawną ogólną, cywilną lub handlową.

2. Wystawienie i forma czeku. Czek według art. 1 ustawy polskiej zawiera (t. zn. zawiera normalnie, zwykle, a nie „powinien" zawierać): a) nazwę czek w tekście czeku, b) bezwarunkowe polecenie trasatowi zapłacenia co do wysokości określonej sumy czeku (a więc nie wydania towaru lub papieru), c) nazwisko trasata, d) podpis wystawcy, e) wskazanie miejsca i daty wystawienia czeku oraz f) miejsca płatności. W braku wskazania miejsca wystawienia, uważa się czek za wystawiony w miejscu podanem obok nazwiska wystawcy.

Oznaczenie, iż dokument jest czekiem, wymagane jest przez prawodawstwo polskie oraz prawodawstwa grupy niemieckiej; ustawa franc. i ustawy spokrewnione z nią oraz ustawa angielska — nie uważają tego oznaczenia za warunek istotny czeku. Oznaczenie „czek" umieszczone być powinno w tekście tytułu i w jego języku. Błąd ortograficzny nie ma znaczenia.

Następnem wymaganiem czeku jest bezwarunkowe polecenie, skierowane do trasata, zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej z funduszu wystawcy (jego kredytu i t. d.). Tytuł, jakim obecnie jest czek w różnych ustawodawstwach, ma przedewszystkiem charakter polecenia, jest więc ten tytuł czekiem — przekazem, a nie czekiem dla pokwitowania (Quittungsclieck, cheąue rece-pisse), na mocy którego wystawca z góry kwituje bank z odbioru sumy czekowej i ta-kiem pokwitowaniem spłaca wierzyciela. Prawo francuskie oraz doktryna i orzecznictwo wyraźnie wskazują na to, iż ustawa franc. z 1865 r. zajmuje się tylko czekiem — przekazem; tak samo w Anglji prawnicy twierdzą, iż przepisy ustawy nie odnoszą się do czeku — kwitu. Jednak we Francji używanie czeku-kwitu nie jest zabronione. W teorji są zwolennicy równouprawnienia czeku-kwitu z czekiem-przekazem, szczególnie, gdy w danej miejscowośn w stałem użyciu kupiectwa jest właśnie czek-kwit, a nie czek-przekaz.

W czeku musi być oznaczony trasat, t. j. płatnik, któremu daje się polecenie zapła-