Magazyn6
0701

799

CZEKOWE PRAWO

Jakie zaś skutki prawne będzie miał taki tytuł, należy wyprowadzić z przepisów prawa cywilnego lub handlowego. Trzeba zauważyć, iż przepis ten nie może ulegać wykładni rozszerzającej i nie może przeto być rozciągany na przypadki w ustawie wyraźnie nie przewidziane (wyr. S. N. z 17—27 ist. 1929, I, C. 846/29).

Ustawa polska stanowi w art. 2, iż tytuł, któremu brak jednej z cech wskazanych w art. 1(1) nazwa czek, 2) bezwarunkowe polecenie zapłacenia pewnej sumy, 3) nazwisko trasata, 4) oznaczenie miejsca płatności, 5) oznaczenie daty i miejsca wystawienia czeku i 6) podpis wystawcy czeku) nie będzie uważany za czek, z wyjątkami poniższemi: W braku osobnego oznaczenia miejsca, miejsce, wymienione obok nazwiska trasata uważa się za miejsce płatności, jeżeli zaś wymieniono kilka miejsc obok tego nazwiska, czek płatny jest w miejscu wymienionem najpierw; w braku tych lub wszelkich innych oznaczeń czek płatny jest w miejscu wystawienia. Czek bez oznaczenia miejsca wystawienia uważa się za wystawiony w miejscu, podanem obok nazwiska wystawcy.

O czeku wystawionym in blanco, lub też nie wypełnionym całkowicie, ustawa polska wspomina w art. 13 przepisując, iż gdy czek niezupełny wypełniony został niezgodnie z zawarłem porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że się nie zastosowano do owego porozumienia, chyba że posiadacz nabył czek w złej wierze, albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

3. Wymogi czeku. Prócz omówionych powyżej istotnych wymogów czeku, należy również zwrócić uwagę na czynniki następujące: a) osobę, która ma otrzymać sumę, wymienioną w czeku (remitent, odbiorca, beneficjarjusz), b) miejsce zapłaty i c) czas zapłaty. Ten ostatni jest istotnym czynnikiem czeku, według prawa polskiego.

Odebrać zapłatę może albo osoba, wyraźnie oznaczona w czeku, albo osoba, której wypłacić zleci osoba, wymieniona na czeku, albo wreszcie okaziciel. Stosownie do tego, czeki dzielą się na: czeki imienne, na zlecenie i na okaziciela.

Czek imienny (Namenscheck, che-que a personne denommee lub nominatif, cheque of a specified person) zawiera wyraźne oznaczenie odbiorcy czeku, t. j. tego, komu należy wypłacić sumę czekową. Wystawienie czeku na osobę ściśle określoną chroni go od kradzieży lub zagubienia, wtedy bowiem nieprawny posiadacz nie może go zrealizować. Utrudnia to jednak cbiego-wość czeku. Czek taki może być ustąpiony według prawa polskiego (niem. i angiel.) z mocy indosu, o ile tylko wystawca nie zabronił ustąpienia, czek bowiem, zarówno jak weksel, z natury swej, według tego prawa, jest papierem obiegowym; niektóre prawodawstwa dla nadania obiegowości czekowi wymagają wyraźnego dodatku „lub na zlecenie". Według prawa franc. czek imienny ustępuje się według prawa cywilnego.

Prawodawstwa, które na podobieństwo ustawy polskiej i niemieckiej dopuszczają ustąpienie czeku imiennego nawet w braku klauzuli „lub na zlecenie" nie są liczne; większość ustaw wymaga dodatku „lub na zlecenie". Stąd czek na zlecenie (Order-schek, cheque a l’ordre, to the order, all’or-dine), który ustępuje się przez indos blankowy; nawet prawo franc., które wprzód wymagało — dla ustąpienia prawa własności wekslu — indosu z zachowaniem formalności (indosu zupełnego), w dziedzinie czeku dopuściło ustawą z 1865 ^r- przelew przez indos blankowy.

Czek na okaziciela, t. j. bez wyraźnego oznaczenia odbiorcy zapłaty, znany jest wszystkim ustawom czekowym. Na tern właśnie polega różnica (formalna) między wekslem a czekiem. Gdy większość ustaw wekslowych, a w ich liczbie i ustawa polska, uznając weksel za papier obiegowy, nie dozwalają wystawienia wekslu na okaziciela, — ustawy czekowe za normalny uważają czek, wystawiony właśnie na okaziciela.

Zdarzają się również czeki, w których odbiorca jest oznaczony z nazwiska, lecz dodano, że zapłatę może otrzymać również okaziciel („lub okazicielowi"). Taki czek zwie się czekiem z alternatywną klauzulą na okaziciela i ma charakter czeku na okaziciela (art. 5 poi. ust. czek.). Czek na okaziciela, w którym wystawca jest zarazem trasatem, jest nieważny, gdyż czek taki utożsamiłby się z banknotem. Czeki, w których nie wskazano odbiorcy sumy czekowej, uważają się za czeki na okaziciela.

Mówiąc o odbiorcy' sumy czekowej, musimy się zastanowić nad czekiem zakreślonym albo zakrzyżowanym (crossed cheque, chequt barre, gekreuzter Scheck). Instytucja czeku zakrzyżowanego jest znana