Magazyn6
0601

798

CZEKOWE PRAWO

z urzędu, bądź posiadacz czeku. Skazanie na karę porządkową nie wyklucza ścigania wystawcy z powodu oszustwa.

Dawna ustawa czekowa niemiecka nie zawierała przepisów co do postępowania w razie braku pokrycia (Guthaben). W An-glji w razie wystawienia czeku bez pokrycia w złej wierze grozi kara jak za oszustwo.

Następnie wymagany jest podpis wystawcy. Z tego wymogu wypływa, iż czek jest zobowiązaniem pisemnem. Prawo angielskie dopuszcza nawet wydrukowanie podpisu wystawcy. Imię nie jest nakazane; wystarcza więc tylko nazwisko w podpisie.

Miejsce i data wystawienia czek. Ustawa polska (art. i p. 5) wyraźnie mówi o potrzebie umieszczenia miejsca i daty wystawienia czeku. Ustawa angielska nie wspomina o tych warunkach czeku. Zaznaczyć należy, iż ustawa francuska wymaga bezwzględnie wypisania literami dnia (a nie roku) wystawienia czeku i przytem ręką tego, kto czek wypisał (a więc niekoniecznie wystawcy) pod rygorem, w razie nieoznaczenia dnia lub niewypisania go literami, uiszczenia kary w wysokości 6% od sumy, wymienionej w czeku; kara ta nie może wynosić więcej niż 100 fr. i stosuje się do czeków, ciągnionych z miejsca na miejsce. Podobne przepisy karzące zawierają prawodawstwa: włoskie, belgijskie i rumuńskie; kara wynosi tam 10% od sumy czekowej. Prócz tego, ustawa francuska grozi taką samą karą (6% od sumy czekowej) pierwszemu indosantowi lub posiadaczowi czeku, ciągnionego z miejsca na miejsce bez daty lub bez wypisanej literami daty.

Co do braku daty wystawienia orzecznictwo polskie wypowiedziało się, iż odbiorca czeku bez daty upoważniony jest do wypełnienia braku, a przeto brak daty nie pozbawia czeku ważności, a wystawcę nie zwalnia od odpowiedzialności za brak pokrycia (wyrok S. N. z 7 marca 1927 r., Nr. spr. 2603/26).

W obrocie czekowym znane są t. zw. czeki postdatowane (według termi-nologji germańskiej „antydatowane"), które się wypuszcza przed datą wymienioną na nich, jako datą wystawienia czeku. Takie czeki nie przedstawiają się do zapłaty przed datą wymienioną; spełniają one — wprawdzie na krótką tylko metę — funkcje narzędzia kredytu i dlatego ustawa polska o opłatach stemplowych wymagała opłaty stempla wekslowego, t. j. stosunkowego od czeku, wręczonego odbiorcy przed dniem oznaczonym datą wystawienia. Czeki tego rodzaju nie są pożądane w obrocie; nastręczają one sporo wątpliwości, np. w przypadku, gdy wystawca takiego czeku umrze przed datą nominalną, t. j. wskazaną jako data wystawienia, lub gdy przed tą datą ogłoszona mu zostanie upadłość, lub wreszcie, gdy czek przed tą datą zaginie. Czeki postdatowane zostały uznane za ważne przez orzecznictwo polskie (orzeczenia S. N. Izby I, Nr. 195/1929, oraz II Izby Kar. Nr. Nr. 143/1926, 16/1927, 14/1932).

Prawodawstwa przeważnie przewidują kary skarbowe za wskazanie daty fałszywej (art. 6 ustawy franc. z 1874 r., ustawa belg. z 1873 r., art. 340 i 344 kod. handl. włoskiego, ust. handl. art. 17, art. 28 ustawy austrj. z 1876 r.).

W ostatnich czasach istnieje wyraźna tendencja uniemożliwienia wystawienia czeku postdatowanego. Wyrazem tego prądu była ustawa niemiecka z 28 marca 1930 r., według której czek, przedstawiony trasatowi przed dniem nominalnego wystawienia uważa się za stworzony w dzień przedstawienia. W ten sposób postdata nie ma skutku prawnego, posiadacz bowiem ma prawo przedstawić czek do zapłaty przed dniem nominalnego wystawienia; wystawca czeku postdatowanego powinien się spodziewać takiego antycypowanego przedstawienia, co odstręcza go od wystawienia podobnego czeku.

Projekt konwencji genewskiej nazywał czek postdatowany „nieprawidłowością" (irregularite), jednak pragnął zachować ważność takiego czeku. Ustawa jednostajna z 1931 r. a za nią i polska ustawa czekowa z 1936 r. poszła po linji ustawy niemieckiej z 1930 r., stanowiąc w art. 28 ust. 2, iż czek przedstawiony do zapłaty przed dniem wskazanym, jako data wystawienia, płatny jest w dzień przedstawienia, gdyż wskazanie domyślne odroczonej daty płatności — jako skutek postdaty — powinno być uznane za nienapisane.

Większość prawodawstw nie zawiera przepisów' o skutkach prawnych w przypadku, gdy tytuł nie odpowiada chociażby jednemu z istotnych wymogów czeku przez prawo ustanowionych. Ustawa polska, art. 2 ust. 1 głosi wyraźnie, iż w braku jednej z cech, wymaganych przez prawo, dokument nie będzie uważany za czek.