Magazyn6
0801

800

CZEKOWE PRAWO

nowemu prawu polskiemu (art. 37 i 38). Czek ten znany jest w Anglji z mocy ustawy z 1874 r. (również Argentynie, Skandynawj i, Japonji, Hiszpanji) oraz Francji z mocy nowel z 1911 i 1917 r. Czeki zakrzyżowane mają na celu zapewnienie wypłaty czeku wyłącznie jakiemukolwiek bankierowi (zakreślenie ogólne) lub też bankierowi ściśle oznaczonemu (zakreślenie specjalne) i zabezpieczenie w ten sposób czeku przed utratą. Czeki zakreślone mogą być albo ogólnie (generał Crossing) albo szczególnie (special Crossing). Zakreślenie ogólne zachodzi, gdy na pierwszej stronie czeku, między dwiema równoległemi linja-mi poprzecznie położonemi, niema żadnej wzmianki lub jest wyraz „bankier" lub inny równoznaczny („and Company" lub „et compagnie"). Zakreślenie szczególne zachodzi wtedy, gdy między temi samemi linjami wypisano nazwisko bankiera lub jego firmę. Zakreślenia może dokonać wystawca lub też każdy posiadacz czeku. Czek zakreślony ogólnie może być przez każdego posiadacza przekształcony na zakreślony szczególnie przez dodanie nazwiska bankiera — odbiorcy; natomiast nie można zakreślenia szczególnego zmienić na ogólne. Zakreślenie stanowi istotną część czeku, wszelka jego zmiana, prócz zmian powyższych, uznana być może za fałsz i pociąga nieważność czeku. Zapłata w dobrej wierze i bez niedbalstwa, stosownie do zakreślenia dokonana okazicielowi, zwalnia bankiera i wystawcę; bankier płacący czek w dobrej wierze, stosownie do jego treści, jest zwolniony. Wykreślenie zakreślenia lub nazwiska bankiera uważa się za niebyłe. Czek zakreślony ogólnie może trasat wypłacić tylko bankierowi lub stałemu klientowi. Czek zakreślony szczególnie trasat może wypłacić tylko określonemu bankierowi lub, jeśli ten jest trasatem — stałemu klientowi trasata; jednakże oznaczony bankier może w celach inkasa uciec się do pośrednictwa innego bankiera. Bankier może nabyć zakreślony czek jedynie od bankiera lub stałego klienta; nie może on zainkasować czeku na rachunek innych osób prócz bankiera lub klienta. Czek, mający kilka zakreśleń szczególnych, może być zapłacony przez trasata tylko w tym przypadku, gdy chodzi o dwa zakreślenia, z których jedno jest dla inkasa przez Izbę rozrachunkową. Trasat lub bankier, który nie zachowuje powyższych przepisów, odpowiedzialny jest za szkodę do wysokości sumy czekowej.

Ustawa polska nie wymaga wskazania miejsca płatności czeku, domniemywa się bowiem, iż tern miejscem jest miejsce, wymienione obok nazwiska trasata; jeżeli miejsca przy nazwisku trasata nie podano, za miejsce zapłaty poczytuje się miejsce wystawienia.

Co do czasu płatności wszystkie prawie prawodawstwa (prócz włoskiego, rumuńskiego i rzeczyp. Venezueli) przepisują, iż czek jest płatny za okazaniem (art. 28 poi. ust. czek.); według prawa polskiego, wszelką wzmiankę przeciwną uważa się za nienapisaną; wzmianka taka nie będzie miała żadnego wpływu na ważność czeku mb na jego funkcje, jako tytułu za okazaniem, czem zabezpiecza się czekowi maximi m skuteczności. Dodać tu należy, że ani ustawa jednostajna, ani ustawa polska nie zaj-mują się sprawą czeku „awizowanego", uważając, iż dotyczy ona stosunku między wystawcą a trasatem, który jest stosunkiem pozaczekowym.

4. Indos. Mówiliśmy już, iż czek, podobnie jak weksel, może być ustąpiony z mocy indosu. Powyżej wspominaliśmy już, iż ustawa polska (również niemiecka, angielska i inne), nie wymaga dla możności przeniesienia czeku wzmianki „lub na zlecenie", uważa bowiem, że czek z natury swej jest papierem obiegowym; inaczej jest w prawie franc., które dla przelewu czeku zapomocą indosu wymaga wzmianki „lub na zlecenie". Jedynie czek nie opiewający na okaziciela może być indosowany (art. 14 ust. poi.). Ustawy polska i niemiecka nie dopuszczają indosu wtedy tylko, gdy wystawca czeku uczynił na nim wzmiankę „nie na zlecenie", lub równoznaczną jej. Ustawa polska, art. 15 przepisuje, iż nieważny jest indos, dokonany przez trasata; indos na rzecz trasata ma znaczenie pokwitowania, chyba że trasat ma kilka zakładów, a czek indosowa-no na rzecz zakładu, znajdującego się w in-nem miejscu, a nie w miejscu płatności.

Według nowej ustawy polskiej indos zamieszczony na czeku na okaziciela zobowiązuje indosanta według przepisów

0    zwrotnem poszukiwaniu; nie zmienia on dokumentu na czek na zlecenie.

Według ustawy polskiej (niemieckiej

1    austrjackiej) do indosu w czeku stosują się przepisy ustaw wekslowych w przedmiocie formy indosu, legitymacji nabywcy