Magazyn6
0501

797

CZEKOWE PRAWO

było częściowo pokrycie u trasata, byleby ten uniemożliwiający zapłatę brak całkowity lub częściowy — w czasie przedstawiania czeku do zapłaty — był skutkiem braku pokrycia w chwili wystawienia czeku lub wycofania go przez wystawcę po wystawieniu. Dla bytu czynu, który przewiduje art. 61 ust. i potrzeba, aby zachodziło podstępne dążenie do materjalnej korzyści ze strony wystawcy oraz szkoda po stronie posiadacza czeku. Gdy podstępu tego brak, to znaczy, gdy, pomimo braku pokrycia w chwili wystawienia, wystawca spodziewa się go w chwili przedstawienia czeku (w terminach oznaczonych w art. 29) — kara ulega złagodzeniu. Ustawa wchodzi tu w psychiczny stan wystawcy; o zasadności jego obrony orzekać będzie sąd. Zwolnienie od kary w tym przypadku nie zwalnia wszakże wystawcy od wynagrodzenia szkody według art. 60. Według art. 40 poi. ust. czek. na równi z niezapłaceniem czeku stoi cdmowa przeprowadzenia rozrachunku przy czeku rozrachunkowym (art. 39 poi. ust. czek.). Jeśli dany czyn będzie traktowany jako oszustwo, wystawca może być skazany na karę cięższą. Tak, np. Sąd N. uznał, iż pod art. 591 Kod. Kar. z 1903 r. (oszustwo) podpada czyn skazanego, który zaciągnął pożyczkę na podstawie czeku, pomimo, że nie miał wkładu (t. zn. pokrycia) w banku (wyrok II Izby S. N. 68/1923) i czyn skazanego, który nabył cudze rzeczy zapomocą wydania czeku na nieistniejący w banku wkład (wyroki tegoż Sądu Nr. Nr. 68/1923 i 143/1926 r.), lub wreszcie czyn skazanego, który okazał już wypłacony przekaz z żądaniem powtórnej jego zapłaty (cały komplet Sądu Najw. II Izba, Nr. ^I39/^I92o). Istotą czynu, przewidzianego w art. 61 pr. czek., jest brak pokrycia w dacie wystawienia, wypisanej na czeku (orzecz. S. N. II, Nr. 145/1923). Przestępstwo z tego art. jest dokonane z chwilą przedstawienia czeku; przedawnienie (trzyletnie) biegnie od daty przedstawienia bądź zgodnej z datą wystawienia, wypisaną na czeku, bądź od daty późniejszej w granicach okresu, oznaczonego w art. 29 pr. czek. (orzecz. S. N. II, Nr. 145/1932). Niemożność honorowania czeku w razie ogłoszenia upadłości sama przez się nie uzasadnia jeszcze wniosku o winie oskarżonego, gdyż istotą czynu przestępnego jest brak pokrycia lub brak prawa rozporządzenia funduszem (orzecz. S. N. Izby K., Nr. 108/1933).

Wystawienie czeku z wiedzą, że wystawcy będzie ogłoszona upadłość — może wypełnić istotę przestępstwa z art. 51 pr. czek. z 1924 r. (art. 61 ustawy czek. z 1936 r.) (orzecz. S. N. Izba K., Nr. 108/1933). Odpowiedzialność karna z art. 51 pr. czek. możliwa jest tylko w stosunku do osób, które czek podpisały indywidualnie, jako wystawcy czeku (orzecz. S. N. II, Nr. 444 z r. 1931). Nie stanowi uzasadnionej podstawy do liczenia na pełne pokrycie oczekiwany przez wystawcę czeku wpływ z dyskonta weksli w dobie kryzysu (orzecz. S. N. II, Nr. 174/1932).

Do orzekania w sprawach o przestępstwo, przewidziane w art. 61 poi. ust. czek. powołane są sądy grodzkie, a to na zasadzie wprzód ustawy z 22 kwietnia 1926 r. (Dz. U. R. P. Nr. 44, p. 268), a obecnie — art. 15 Kod. post. kar. z 19 marca 1928 r.

W ustawie francuskiej (art. 6 ustawy z r. 1865, znowelizowany przez ustawy z r. 1917 i 1926) przewidziana jest surowa kara za wystawienie czeku bez uprzedniego pokrycia, a mianowicie skazanie na grzywnę, t. zw. skarbową (amende fiscale) w wysokości 6% od sumy czeku lub różnicy między tą sumą a pokryciem, na grzywnę karną (amende penale) od połowy do podwójnej wysokości sumy czekowej, a nawet, gdy w złej wierze wystawiono czek bez pokrycia uprzedniego i rozporządzalnego lub z pokryciem niedostatecznem, lub też wycofano po wystawieniu czeku całość lub część pokrycia, grozi kara jak za oszustwo z art. 405 Kod. Kar. franc. (więzienie od 1 roku do 5 lat); w tym ostatnim przypadku mogą być zastosowane okoliczności łago-dzące.Według ustalonego orzecznictwa franc. zła wiara jest niezależna od zamiaru szkodzenia i polega wyłącznie na znajomości przeszkody do zapłaty czeku. — Dawna ustawa czekowa austrjacka, której § 23 posłużył poniekąd za wzór do ustawy polskiej, — przewiduje w razie niezapłacenia czeku lub częściowego tylko zapłacenia z powodu zupełnego lub częściowego braku pokrycia w chwili przedstawienia czeku karę porządkową na rzecz Skarbu państwa w wysokości 3% od niepokrytej sumy czekowej, wymierzaną przeciwko wystawcy, od której to kary wystawca może być zwolniony, gdy miał podstawę do liczenia na to, iż w czasie przedstawienia będzie dostateczne pokrycie; karę wymierza sąd cywilny; postępowanie o skazanie na karę może wdrożyć bądź sąd