Magazyn6 0101

897

MEL JO RACJE ROLNE

nych, różne zaś czynniki mogą ten program realizować.

Popieranie meljoracyj szczegółowych może się odbywać również w drodze udzielania zapomóg. Ta jednakże metoda prawie zupełnie nie jest stosowana w Polsce. Uznano u nas za dużo celowszc zorganizowanie taniego kredytu meljoracyj nego. Pierwotnie stworzono fundusz na popieranie meljoracyj szczegółowych przy Min. Rolnictwa. Okazało się jednak, że fundusz ten jest zupełnie niewystarczający, zdecydowano się więc powierzyć Państwowemu Bankowi Rolnemu udzielanie kredytu me-ljoracyjnego w oparciu o emisję obligacyj meljoracyjnych. Istotnie od 1928 r. Państwowy Bank Rolny rozpoczął emisję obligacyj meljoracyjnych i udzielał pożyczek w szerokim zakresie. Niebawem jednak kryzys gospodarczy przeciął możliwości lokowania obligacyj, cała więc sprawa została zahamowana.

W zasadzie organizacja kredytu meljo-racyjnego Państwowego Banku Rolnego jest następująca: pożyczkę może otrzymać osoba prywatna, fizyczna lub prawna, albo spółka wodna po przedstawieniu planu meljora-cyjnego. Plan ten musi zostać zaaprobowany przez Bank Rolny, a pożyczka w takim razie może wynosić 100% kosztorysu, płatna stopniowo w miarę postępu robót. Pożyczka, jak wspomniałem, udzielana jest w obligacjach, które jednak nie dochodzą do rąk dłużnika, gdyż Bank Rolny sam je sprzedaje na korzyść dłużnika. Oczywiście jest strata na kursie, tak że w rezultacie dłużnik otrzymuje pożyczkę nieco mniejszą, niż wynoszą koszty meljoracji. Oprocentowanie pożyczki wynosi 4% w stosunku rocznym. Pierwsze 6 lat nie płaci się rat amortyzacyjnych, następnie amortyzuje się pożyczkę w ciągu lat 30. W miarę rozporządzanych funduszów Min. Rolnictwa przeznacza pewne sumy na obniżenie oprocentowania. Od dłużników prywatnych wymagane jest danie odpowiedniego zabezpieczenia, najczęściej hipotecznego. Natomiast spółki wodne mogą otrzymywać pożyczki bez zabezpieczenia. Kredyt meljoracyjny wyodrębniany jest w oddzielną organizację, ponieważ często zachodzi konieczność me-ljorowania gruntów, obciążonych pożyczkami hipotecznemi, albo np., jak w Polsce, nie posiadających uregulowanej hipoteki. Racjonalnie wykonana meljoracja podnosi wartość ziemi o sumę wyższą od kosztów wykonania tego zabiegu. Również dochód czysty z ziemi z tego powodu będzie wyższy od kosztów oprocentowania i amortyzacji sumy wydatkowanej na meljoracje. Z drugiej strony przy organizacji spółek wodnych jako związków nawpół przymusowych państwo musi zabezpieczyć otrzymanie kredytu przez rolnika bez względu na to, czy ma on hipotekę zajętą, czy wolną. Z tych powodów nietylko organizuje się specjalnie kredyt meljoracyjny, lecz również dąży się do tego, ażeby pożyczka meljora-cyjna miała przywilej pierwszeństwa przed długami prywatnemi. W tym wypadku pożyczka nie może być odrazu wymagalna, musi być zaś spłacana ratami. Raty te ciążą na zmeljorowanej ziemi zwykle bez odpowiedzialności personalnej i noszą one często charakter ciężarów publicznych, t. zn. idą zaraz po podatkach. Bezpośrednie przyznawanie przywileju pierwszeństwa pożyczkom meljoracyjnym stosowane było na szeroką skalę w Anglji. Spotykamy się z tern również na kontynencie Europy, ale tylko sporadycznie. Natomiast na kontynencie Europy rozwinęło się głównie korzystanie z charakteru publiczno-prawnego spółek wodnych. Spółka wodna jako korporacja prawa publicznego, czyli jako instytucja nawpół przymusowa, właśnie ma prawo ściągać od swoich członków datki, które noszą charakter świadczeń publicznych. Bliżej o tej sprawie piszemy w artykule „Wodne prawo“. Odrębną metodą popierania meljoracyj szczegółowych jest organizowanie przez państwo lub przez związki komunalne pomocy technicznej, zwykle bezpłatnej. Zakłada się biuro państwowe lub samorządowe techniczne, które wykonywa plany meljoracyjne i prowadzi kontrolę robót na terenie. Mieliśmy takie biuro przed wojną we Lwowie. Jeżeli jakaś instytucja, jak Państwowy Bank Rolny, udziela kredytu na meljoracje szczegółowe, to musi ona również rozciągać kontrolę nad wykonaniem meljoracyj. W tym wypadku również czynnik publiczny sprawuje kontrolę. Formalnie wszelkie prace spółek wodnych podlegają też nadzorowi państwa, który musi być wykonywany u nas przez starostwa powiatowe; tutaj więc mamy również do czynienia z kontrolą nad meljo-racjami. Ważną dziedziną wpływu pani twa na sprawy meljoracyjne jest ustawodaw-