Magazyn64001

326

PODATKI

liczności, decydujących o obowiązku podatkowym, następuje zwykle przy współdziałaniu płatnika względnie podatnika. Współdziałanie to mianowicie przy podatkach bezpośrednich jest wprost nieodzowne, jeżeli uwzględnimy znaczenie deklaracji. Złożone w zeznaniu oświadczenia wymagają oczywiście kontroli celem stwierdzenia objek-tywnej prawdy. Niejednokrotnie także odpowiednia reprezentacja podatników jest w tym kierunku czynna i pomocna. Ustalanie obrotu, ustalanie dochodu, ustalanie wartości określonych objektów majątkowych (według wartości nabywczej, przychodowej, obiegowej czy ubezpieczeniowej) natrafia tu często na wielkie trudności. Wreszcie po merytorycznem zbadaniu objektywnych danych następuje urzędowe ustalenie wysokości podatku, zakomunikowane podatnikowi, który ze swej strony ma do dyspozycji określone środki prawne aż do najwyższej instancji odwoławczej celem obrony swych interesów. Z drugiej strony także władze wymiarowe i specjalne kontrolne muszą stać na straży interesów publicznych dla skutecznego zabezpieczenia należnych państwu podatków. Muszą energicznie występować przeciw kolidującym z prawem praktykom niesumiennych podatników, narażających Skarb Państwa na ogromne straty przez niezgodne z prawdą zeznania, podrabianie i sprzedaż znaków podatkowych, przemyt, potajemny wyrób, przerób i sprzedaż przedmiotów podlegających opodatkowaniu i t. d. To też surowe przepisy karne i inne środki represji są tutaj nieodzowne, jak to doświadczenie zawsze wykazywało i wykazuje. Naodwrót jednak także ustępstwa na korzyść podatników były niekiedy i są wskazane zależnie od okoliczności indywidualnych albo z uwagi na inne przyczyny natury ogólnej, jak kryzys lub depresja gospodarcza. Wymiar podatków ulega w takich razach rewizji, przyznaje się ulgi, stosuje się bonifikaty w razie częściowej zapłaty zaległości, należności podatkowe ulegają umorzeniu albo przedawnieniu, wreszcie zasto-sowuje się w niejednych państwach dla zapewnienia im określonych doraźnych korzyści, przez przyrzeczenie puszczenia w niepamięć popełnionych przestępstw podatkowych, t. zw. pardon podatkowy, który jednak ze względu na etykę podatkową zawsze budzić będzie zasadnicze zastrzeżenia.

Co się tyczy poboru podatków, to odróżnić należy trzy systemy: system dzierżawy podatków, system repartycyjny i system poboru podatków przez własne organa administracji skarbowej państwa. System dzierżawy podatków dawniej bardzo rozpowszechniony, dziś prawie zupełnie zarzucony, jest wprawdzie najtańszy i daje prawie tylko czyste dochody, świadczy jednak o braku sprawności w administracji skarbowej, a podatników oddaje na łaskę i niełaskę dzierżawców, to też ujemna opinja o tym systemie jest już oddawna ustalona. W nowszych czasach co najwyżej monopole podatkowe oddawane są w dzierżawę. System repartycyjny, odpowiadający podatkom repartycyjnym, również świadczy niekorzystnie o administracji państwowej, wobec czego w obecnych czasach tak samo nie ma prawie żadnego zastosowania. Natomiast ogólnie zaprowadzony jest już od początku ubiegłego wieku system poboru podatków przez własnych urzędników państwowej administracji skarbowej. Jest z pewnością najdroższym i najtrudniejszym z systemów, wymaga dużo pracy i doświadczenia oraz ciągłego udoskonalania całego aparatu skarbowego, faktycznie jednak tylko ten system zdolny jest urzeczywistnić owe postulaty natury materjalnej i moralnej, zawarte w ogólnych zasadach polityki podatkowej. Wzmiankowany system nie wyklucza przy poborze podatków także różnego rodzaju udogodnień natury techniczno-administracyjnej, jak np. poboru podatków samorządowych przez organa państwowe, albo odwrotnie. Zauważyć należy przy tej okazji, że pobór podatków dokonywany być może w określonych przypadkach także zapomocą specjalnych znaków stemplowych (wyciskanych lub naklejanych), albo blankietów (np. wekslowych), w których cenie już tkwi podatek. Oczywiście mamy tu do czynienia nie z odrębną kategorją dochodu publicznego, lecz jedynie ze specjalną formą jego poboru.

Literatura: Attix F.: Traiti flómentnire de science des finances et de Icgialation finannlre franęaise. 4 wyd. Paris 1921. — Bastable C. 8.: Public finance. 1 wyd. London 1392. — Czuma I.: Ustrojowe podstawy skarbowoici. Lublin 1937. — Dalton Hughi Princtples of public finance. London 1922. (tłum. niem. Berlin 1926). — Ehoborg K. Th.z Grundńss der Finanzwissenschaft. Leipzig 1925. — Tenles Steuer. „Hand-wOrterbuch der Staatswissenschaften". — FOldem Bćlas Finanz-wissenschaft. Jena 1927. — Oertoff W.t Steuerwirtschaftslehre. „Handbuch der FinanzwissenschaftTilbingen 1926. — GI<|-