Magazyn69401

376

POLSKA

reprezentuje on głównie ludność polską. — Drugi podstawowy składnik, rasa lapono-idalna, skupia się szczególnie silnie na południowym zachodzie Polski. Przedstawia ona element średniorosły, krótkoglowy, ciemnowłosy i ciemnooki, o krępej budowie ciała, krótkich rękach i nogach, małych choć szerokich dłoniach i stopach, a skórze płowo-żółtawej. Szczególniejszą strefą koncentracji rasy laponoidalnej, bardzo rozpowszechnionej w całej środkowej Europie, jest u nas obszar zachodnich Karpat wraz ze Śląskiem, choć licznie występuje ona także na calem terytorjum szczepu małopolskiego, poza jego zaś granicami w postaci licznych wysp głównie na wschodzie i południu państwa. Dwie inne główne rasy, spotykane w Europie, a mianowicie śródziemnomorska, reprezentująca także bardzo poważny składnik ludności eurazyj-skiego wybrzeża atlantyckiego aż po An-glję i Skandynawję oraz rasa armenoidalna, przeważająca na obszarach zachodniego i południowego Kaukazu aż po Syrję oraz w zachodniej części półwyspu Bałkańskiego, toż samo w niektórych stronach Karpat siedmiogrodzkich, nie występuje w Polsce nigdzie na wielkich obszarach lecz w formie enklaw, rozrzuconych po calem terytorjum państwa, nigdzie zresztą w wydatniejszym odsetku ludności. Armenoidzi, którzy przedstawiają element średniorosły, białoskóry, ciemnowłosy, skrajnie krótko-głowy, o ściętej potylicy, przytem długolicy i odznaczający się wydatnym, sępim nosem, są w każdym razie liczniejsi niż długo-głowi i śniadoskórzy reprezentanci rasy śródziemnomorskiej. Odnosi się to szczególnie do wschodniej Małopolski, gdzie stosunkowo wcale dużo znajduje się także mieszańców nordyczno-armenoidalnych, stanowiących t. zw. typ dynarski. Inni mieszańcy, a mianowicie armenoidzko-laponoidalni tworzą t. zw typ alpejski, który znajduje się prawie na calem terytorjum przewagi rasy laponoidalnej, tak jak znowu na północnym wschodzie obok nordyków zjawia się masowo typ mieszańca nordyczno-lapo-noidalnego, określanego jako typ subnor-dyczny lub sarmacki. Odrębne stanowisko rasowe wobec wszystkich tych typów zajmują Żydzi i Cyganie. Ludność żydowska w ogromnej przewadze należąca w Polsce do typu wschodniego Aszkenazim, choć niegdyś jeszcze przed przybyciem do Polski uległa gruntownemu przeobrażeniu rasowemu przez krzyżowanie się z ludnością tubylczą na stepach czarnomorskich i obszarach sąsiednich, w pewnym procencie reprezentuje nadal składnik orjentalny tak charakterystyczny dla Semitów, a będący wynikiem zmieszania się przed prawiekiem armenoidów z krwią nigrydzką, całkiem obcą dla współczesnego mieszkańca Europy. Tak samo obcymi rasowo są dla nas wywodzący się z Indyj Cyganie.

Etnograficzny obraz Polski jest bardzo urozmaicony, choć największą część jej terytorjum zajmuje skupiony na nieprzerwanym prawie obszarze żywioł polski, stanowiący obecnie, orjentując się według języka ojczystego, 68,9% zaludnienia państwa. Z innych zespołów narodowych 8,6% przypada na Żydów, a 2,3% na Niemców, 13,9% na Ukraińców i Rusinów, 3,1% na Białorusinów, wreszcie 3,2% na Rosjan, Litwinów, Czechów, Ormian, Tatarów, Cyganów, Karaimów i innych. Wyraźnych granic między terytorjami, zajmowanemi przez te różne narodowości niema, a także granice państwa w przybliżeniu tylko oddają zasiąg obszaru, na którym mieszka żywioł polski i to zarówno odnośnie do Rzeszy Niemieckiej jak i Łotwy, Litwy, Ru-munji, a nawet Z. S. R. R. Żywioł rusiński, po polskim najliczniejszy w państwie, na obszarze Rzeczypospolitej najdalej ku zachodowi wybiega w Karpatach. Zresztą w masie zajmuje on województwa stanisławowskie i wołyńskie a częściowo lwowskie, tarnopolskie i poleskie oraz małe skrawki lubelskiego. Ludność litewską spotykamy na niedużych tylko przestrzeniach przygranicznych w województwach wileńskiem, no-wogródzkiem i białostockiem, pominąwszy takie luźne wyspy jak np. gmina Gierwiaty na wschód od Wilna lub wsi Jaćwież i Świacie koło miasteczka Zdzięcioła, gdzie zresztą zdaje się przetrwały nie resztki właściwych Litwinów, lecz wytępionych już gdzie indziej Jadźwingów. Niemcy w małych grupach rozprószeni są po calem prawie terytorjum Polski, przyczem większość ich skupia się na zachodzie państwa z szczególniejszą tendencją do obsiadania tam jako rolnicy urodzajnych gleb aluwjalnych lub jak na południu Rzeczypospolitej do gromadzenia się w miastach (Śląsk, Bielsko). Spora liczba Niemców mieszka również w m. Łodzi i na Wołyniu. Białorusini