FizykaII14201

137

dyezuie w tym sam] m porządku powtarzających się tonów czyli liót, który skalą muzyczną czyli gammą nazwano. Gamma, dia-toniczną zwana, jak wiadomo, oprócz tonu zasadniczego obejmuje siedrn głównych tonów czyli nót, których nazwy wraz z ich głoskowemi znakami są następujące: Ton zasadniczy czyli nota ?//., sekunda (/r), tereya (mi), kwarta (/«), kwinta (sol), seksta (G), scptyma (a-/), octawa. Zaczynając od tej ósmej*nóty, jak gdyby od tonu zasadniczego, otrzymujemy taki sam szereg wyższych tonów, a z nim nową czyli wyższą gammę, w której pojedyncze tony stoją do siebie w tym samym liczbowym stosunku, co w poprzedniej gammie, mając się do odpowiednich tonów w tejże zupełnie tak, jak oktawa do tonu zasadniczego; wskutek czego ta druga gamma jest najwierniejszem powtórzeniem pierwszej w wyższym nastroju, tak dalece, iż jakiekolwiek dwa tony odpowiednie obu gam, razem wydobyte, doskonale w jeden dźwięk spływając, wrażenie jednego, nieco mocniejszego tonu sprawiają. Dla tego też noty wszystkich gam, których tony zasadnicze, o jednę lub więcej oktaw różnią się. od siebie, oznaczają temi samemi głoskami alfabetu mniejszego: c, d, c, /', g, a, />, _c, kreskując wszakże u góry każdę wyższą oktawę tyle kroć razy, ile jest ona wyższą od pierwszej oktawy tonu zasadniczego, lub kładąc przy niej skaźniki 1,2,3,...., t. j pisząc c_j7 Ą, c₂., d₂i Cg, c/₃,....

Ponieważ każda strona naciągnięta, drgając w całej swej długości, wydaje ton zasadniczy (najniższy), a drgając w części wydaje tein wyższy ton, im mniejsza ta część jej początkowej długości, więc oznaczywszy przez liczbę 1 całą długość strony, dającej ton zasadniczy, znajdziemy długość jej części, wydających inne noty gamy. Długości te są do początkowej długości strony w stosunku wymiernym, który się tem prostszemi liczbami wyraża, im milszem jest wrażenie tonów, współistniejących z tonem zasadniczym. Wysokość zaś ich tak się ma do wysokości tonu zasadniczego, jak długość całej strony L do długości A'jej części, z której on dobyty, t j. N':N—L:L', czyli

11

^1:1 /'•/■ '§^lł>. ny, wydającćj ton zasadniczy, a mającej długość L, A" zaś

Fizj-fcaT.il.    Ig

jeśli X oznacza liczbę drgań całej stró-