page0049

41

Saxonija

padł im pod nogi, a z powodu zranienia głowy, umarł prawie natychmiast, dnia 6 Sierp. Urodzony w r. 1797, miał lat pięćdziesiąt siedem, dwa razy żenił się i był bezdzietny. Korona przeszła na brata jego, księcia Jana, urodzonego w r. 1801, ojca ośmiorga dzieci, to jest dwóch książąt i sześciu księżniczek. Starszy z książąt, dzisiaj domyślny następca tronu, dnia 18 Czerwca 1853 r. zaślubił księżniczkę Karolinę Waza, wnuczkę wielkiej księżnej bodeńskiej Stefanii. Królestwo saskie jest to kraj ze wszech stron otwarty, ale tworzący dosyć zaokrągloną całość. Od wschodu do południo-wschodu dotyka wyższej Luzacyi pruskiej i Czech; od wschodu do północo-wschodu, do północy i północo-zachodu, Luzacyi niższej i saskiej prowincyi pruskiej; od zachodu, do ksicztw Sasko-Altenburgskiego i Weimarskiego; od południo-zachodu do terntorium Reuss i do Bawaryi. Największa jego długość, od wschodu do zachodu, w'ynosi 30 mil, największa szerokość od południa do północy, 30 mil, całkowita zaś powierzchnia 371 mil kwadrato-w vch. Ziemia w dwóch piątych częściach górzysta, dwie inne piąte części są faliste, ostatnią część piątą stanowi kraj równy. Z gór najważniejszą jest Etizgebirge, z rzek jedynie spławna Elba. Klimat zdrowy i umiarkowany, w okolicach Lipska najłagodniejszy, a w wyższem Erzgebirge, w pobliżu Johaiingeorgenstadt i Wiesenthal najostrzejszy; ztąd ta część góry nazwaną jest Sybtrją Saską. Saxonua wydaje w ogólności te same naturalne płody co i Niemcy środkowe; nad brzegami Elby od niepamiętnych czasów uprawiają wino, począwszy od Pilnitz do Meissen. Największe lasy znajdują się w Ynigtlanflzie i w Erzgeb,rge; niedźwiedzie i wilki w siedmnastym wieku jeszcze tam bardzo pospolite, teraz prawie zupełnie znikły. Saxonija niezmiernie obfituje w kruszce, znajdują tam przeszło połowę wszystkich znanych skamieniałości. Spis dokonany w r. 1865 wykazał 3,335,000 mieszkańców'. Największe miasta są Drezno, 137,500 mieszkańców i Lipsk, 78,683 mieszkańców.    Chemniiz, Freiberg, Plaeun, Zwiekau, Bauł zen, Zeiitau,

(dauehau, liczą ich każde przeszło po 10,000. Pod względem religijnym, Saxonia stanowi kraj wyłącznie protestancki. Rzeczywiście w r. 1865, liczono w niej tylko 40,735 katolików, 1,773 katolików niemieckich, 460 greków i 1.533 izraelitów. Resztę ludności stanowili protestanci, z tych 3,175,331 lutrów i 4.581 reformowanych, katolików napotyka się szczególniej w Dreźnie i w wyższej Luzacyi (w liczbie 41,731), gdzie mają biskupstwo w Bautzen, 17 kościołów parafialnych po wsiach i dwa klasztory żeńskie. Grecy, podobnie jak i izraelici wyłącznie zamieszkują Drezno i Lipsk. Umiejętnie rolnictw'0, od lat dawnych praktykowane, uzdolniło ziemię pod wszelkiego rodzaju pro-dnkcyje. Liczą w Saxonii 1,037 majątków, rozległych w przecięciu na 437 morgów'; własność ziemska w^rysoką tam ma wartość. W Voigł landzie chów grubego zwierza wielką ma wagę, szczególniej bydło odznacza się tam swą pięknością, w wyzszej Luzacyi i w okolicach Lipska, zajmują się szczególniej chowem koni, ale przychód ztąd niewielki dotychczas. Nawzajem rasa owiec saskich, jakolwiek od lat kilku nie tyle jeśt ważną dla kraju, używ^ra jednak zaw^rsze wielkiej sławy. Wprowadzenie 30 baranów merynosów w roku 1765 i potworzenie licznych wzorowych owczarń, rozpowszechniło produk-cyją cienkiej wełny, a na wszelkich targach świata wełna sasko-elektoralna jest poszukiwana; w 1850 produkcyja ta miała przynieść w ogóle 1.334,000 talarów dochodu. Rozwój kopalni doszedł także do wysokiego stopnia powodzenia, zajmuje on przeszło 13,000 robotników. W r. 1850 przyniósł on 97,375 grzywien srebra; całkowita zaś produkcyja na rok 1853 wydała srebra,