page0059

55

własnego od zamarznięcia. Oczywiście i inne systemy słoneczne ulegną takiemu samemu losowi, jedne wcześniej, drugie później.

Czy jednak na zawsze? Na pewno nikt z ludzi tego nie może przepowiedzieć. Niektórzy astronomowie idąc śladami Laplace’a (1787) utrzymują, że nasz układ słoneczny jest trwały, a opierają się na tern, że masa słońca przewyższa masy wszystkich planet, wskutek czego nie należy się obawiać żadnych zakłóceń wzajemnych w ruchach planet, skoro wpływ planet na siebie jest minimalny w porównaniu z wpływem słońca; powtóre planety biegną po drogach bardzo zbliżonych do kolistych, wskutek czego małe zachodzi prawdopodobieństwo zderzenia się ich; wreszcie czasy obiegów nie mają się do siebie jak liczby całe, wskutek czego wpływ jednej planety na drugą nie może się potęgować w nieskończoność. Tak np. czasy obiegowe Jowisza i Saturna mają się do siebie jak 4333 dni do 10759 dni, więc mniej więcej jak 2:5; gdyby owe liczby były 4312 i 10780, wówczas mielibyśmy rzeczywiście stosunek 2:5, co po wielu obrotach dokonanych musiałoby spowodować zakłócenie w ruchach Jowisza¹).

Natomiast inni astronomowie bronią zdania, że chociaż nasz układ jest sam przez się trwały, może to być trwałość tylko względna, ważna na czas skończony. Katastrofa mogłaby nastąpić, gdyby słońce z biegiem czasów znacznie powiększyło swoją masę przez spadanie na jego powierzchnię meteorytów i wogóle materyi kosmicznej, rozproszonej w przestworzach; takie powiększenie znaczne masy słońca pociągnęłoby za sobą przewagę jej nad masą planet, które poczęłyby się zbliżać szybko ku słońcu.

Nie jest też bynajmniej wykluczona i ta możliwość, iż do systemu słonecznego może się wedrzeć któreś ciało i spowodować zakłócenia nieobliczalne. Ta możliwość druga nie jest nieznana astronomii, owszem jej urzeczywistnienie nieraz już zauważono przy zjawianiu się nagłem gwiazd nowych. Jeszcze Tycho de Brahe zauważył był w r. 1572 ukazanie się nowej gwiazdy w konstelacyi Kassiopei, i nazwał ją Pielgrzymem. Blaskiem swym dorównywała ona Wenus, a nawet za dnia

‘) l‘or. Riem: Unsere Weltinsel j. w. str. 55.

http://rcin.org.pl