page0083

73

Gtinther miałby prawo przypuszczać nowy, o r-ganizujący pierwiastek, rodzaj duszy niższej i niezależnej od duszy duchowej.

Trudności tego dualizmu, tak przeciwnego wewnętrznemu poczuciu, jakie mamy o naszej jedności, musiały wprowadzić gwałtowne reakcye. Nie chciano dualizmu, doszukiwano się jedności; jedni sądzili, że ją znajdą w idealizmie, a drudzy w materyalizmie. Powstał zatem idealizm, który wzbijając się do wyży i jestestwa ludzkiego i stąd patrząc na materyę, sądził, że najlepszy da wyraz swej pogardzie, zaprzeczają istnieniu wszelkiej substancyi cielesnej. Idealizm uważa ducha myślącego ,.ja^u jako całego człowieka; on z siebie wyłania wszystkie idee, wszystkie wiadomości; nie potrzebuje organów cielesnych, które dlań są tylko ciężarem.¹)

Z drugiej strony materyalizm, uzbrojony doświadczeniem naukowem, badał organizm, a sądząc, że może odnieść do funkcyj organizmu wszystkie operacye ludzkie, ogłosił jedynie istnienie materyi, a tak wedle materyalizmu, człowiekiem całym jest ciało. Ciało miało być pierwiastkiem wyłącznym wszelkiej działalności ludzkiej

Oba te systemy zarówno błędne, bo nie uznają prawdziwej natury człowieka. Człowiek nie jest samą duszą, ani samem ciałem, jest on

⁴) „Filozofia i jej zadania^u ks. M. Morawskiego rodział III wyd. 2 str. 64 i następne.

http://rcin.org.pl