page0112

98 —

wawca winien głównie całą pracę wytężyć na wykształcenie władzy poglądu.

2.    a) Trzeba już w czasie przedszkolnym, a polem w szkole osobliwie przy nauce [(oglądowej zaostrzać u dzieci dar spostrzegania, uczyć dzieci nietylko patrzeć na przedmioty, ale je oglądać, nietylko słuchać, ale się przysłuchiwać i t. d.

Trzeba się starać o dostateczną ilość budujących i kształcących przedmiotów, które siły ducha pobudzają i godne są ażeby go zająć. Natura, sztuka i religia dostarczają tu mnóstwo przedmiotów. W ten sposób zyskuje pogląd przymiot obfitości (ekstenzywności).

c)    Do jasności (intenzywności) prowadzi należyte opracowanie pojedynczego przedmiotu. Trzeba kazać dzieciom oglądnąć go tak w całości, uchwycić jego całkowite wrażenie jak i jego części i wykazać im stosunek onychże do-całości jako też ich stosunek do ekonomii natury i człowieka.

d)    Ażeby osiągnąć dokładność (dystynkcyę) poglądu, trzeba porównać przedmiot z innymi, osobliwie tego samego gatunku, co do podobieństwa i różnicy. W ten sposób wyróżnia się on w dokładnych zarysach od wszystkich otaczających go, a podobnych mu przedmiotów i tak w swojej indywidualności wbija się w umysł.

c) Co dziecko w ten sposób jasno i dokładnie pojęło, niech z precyzyą wysłowi. Dla każdego poglądu trzeba wyszukać stosowne słowo, dokładne oznaczenie. Przez to uzyskuje nabyty pogląd trwałą formę i może być zastosowanym we wszystkich potrzebach duchowego życia. Słowo i rzecz łączą się ze sobą w najnaturalniejszy sposób, nauka rzeczy i mowy idą równolegle ręka w rękę.

3.    Rozróżniamy dwa rodzaje poglądu: a) zmysłowy, przy przedmiotach dających się spostrzegać za pomocą zmysłów i b) duchowy przy pojęciach. Obydwa są bądź pośrednie, bądź bezpośrednie. Bezpośredni pogląd jest wówczas, jeżeli przedmiot leży przed nami w rzeczywistości, albo gdy wysnuwa się pojęcie z własnych doświadczeń dziecka, n. p. gdy się przypomina dziecku, co odczuwało, gdy było w tern albo owem położeniu i t. p Co jest skrucha, żal, wyjaśni się n. p. dziecku, gdy sobie przypomni te wszystkie wewnętrzne

http://rcin.org.pl