page0137

98

Skorupiaki: Członowce: Widłonogie, Liścionogie.

3 PODGROMADA.

Członowce (Entomostraca).

Ciało przeważnie z miękkiem pokryciem, o zmiennej liczbie obrączek i ich przysadek członkowanych. Dużo gatunków paso-rzytnych o zmarniałych różnych narządach. 2075 gatunków żyjących i 600 kopalnych, należących do 4 rzędów.

6 Rząd. Widłonogi (Copepoda).

Ciało wydłużone, wyraźnie obrączkowane, bez skorupy i skrzeli; części pyszczkowe (2 pary szczęk) żujące lub ssąco kłujące; 1 lub 2 pary szczękonoży, 4— 5 par nóg właściwych, 2-dzielnych, pływ-nych; odwłok bez nóg, na końcu rozwidlony; 1 lub 2 oczka.

1000 gatunków, przeważnie morskich; w części żyją swobodnie (500 gat.) i karmią się drobnemi żyjątkami; w części zaś pasorzytnie (500 gatunków), przysysając się do skóry lub osiedlając się w skrze-lach ryb i wysysając ich krew.

Tab. 30 fig. 4. Oczlik zmienny (Cy-clops ąuadricornis), maleńki (dł. 2 mm); ciało gruszkowate; tułogłowie utworzone z głowy i 1 obrączki tułowia, a 4 obrączki tułowia wolne; odwłok 5 obrącz ko wy, na końcu widlasto dzielny; 1 oko na czole; 2 pary długich rożków; części pyszczkowe żujące; na tułowiu 5 par nóg pły wnych. Pospolity po rowach, kałużach, stawach; gromadnie; żyje swobodnie. Samice noszą jajka w 2 woreczkach z boków odwłoka.

Tab. 30 fig. 5. Śpiewka cz. wesz-ka karpiowa (Arguius foliaceus), nieco większa (dł. 5 — 6 mm), o ciele spłaszczonem, z obszernem, tarczowatem tułogłowiem i odwłokiem rozszczepionym na końcu na 2 szersze płaty. Na głowie para oczu złożonych po bokach i 1 na czole; części pyszczkowa w po^ staci szerokiej ssawki z kłujkami; szczę-konoża przekształcone w 2 obszerne smoczki. Jajek nie noszą z sobą, lecz przytwierdzają je do różnych przedmiotów. Słodkowodne; pasorzytują na karpiach i innych rybach.

7 Rząd. Liśeionogi (Pliyllopoda).

^Przeważnie drobne, o ciele obrączkowanym lub nie, z pokryciem tarczowatem, albo 2-klapo-wą skorupą; części pyszczkowe żujące; na tułowiu 4— 40 par nóg listko-watych, służących jednocześnie jako narząd pływny i jako skrzela; od włok bez nóg; oczy parzyste lub nieparzyste. Prze

Ryc. 50. Rozwielitka (Daphnia pulex): C— serce, D— przewód pokarmowy, Z —gruczoł trawienny, A—odbyt, Q— zwój nerwowy, O—oko, Br — jama lęgowa pod skorupą.

ważnie słodkowodne; żyją gromadnie; karmią się drobnemi żyjątkami oraz szczątkami zwierzęcemi; same stanowią ważny pokarm dla ryb; 300 gatunków.

Rozwielitka cz. dafnia, zwana także pchełką wodną (Daphnia pulex), maleńka (dł. do 1,5 mm), przeświecająca, zamknięta w 2-klapow^rej, cienkiej skorupie; czerwonawa, żółtawa lub zielonkawa; rożki II pary długie, gałęziste, służą jako wiosła; na czole 1 duże oko, a przed niem 1 małe przyoczko. Samice noszą jaja w jamie lęgowej na grzbiecie. Bardzo pospolita w naszych wodach stojących; często krociami; pływa szybko, skacząc; stanowi ważny pokarm dla ryb.