page0122

114    itęfca — Rękac*

jemy 3 kości, zw j me członkami palcowani (ossa phaia/igujn), z wyjątkiem-, palca wielkiego, w którym napotykamy ich tylko dwie. Kości napięstka ułożone są w dwóch szeregach, mają wielkość i postać rozmaitą; kości dłoni są. walcowate i ni nich osadzone są członki palców. Członek pierwszy każdego* palca jeśt największy, ma na końcu górnym podstawę łączącą go z odpowiednią, kością dłoniową; człunek średni podobny do górnego, tylko mniejszy, w palcu wielkim go nieoostaje; członek ostatni paznokciowy ma na końcu, dolnym zamiast główki zakończenie półkuliste spłaszczone. Palce mają swoje nazwiska; pierwszy wewnętrzny zowie się wielkim (pollex), drugi wskazującym findex); trzeci najdłuższy średnim (medius). czwarty obrączkowym (annularis% piąty małym albo paluszkiem (auricularis). Znaczna liczba więzów i mięśni, wschodzących do składu ręki, służy do wykonywania rozlicznych ruchów, tej części ciała właściwych. Pomiędzy temi mięśniami i skórą, na ręce odznaczającą się szczególną cienkością i delikatnością, przebiega wiele naczyń krwionośnych i nerwów, z których ostatnie w końcach palców' rozdzielone na gałązki drobniejsze niż w każdym innym organie, kończą się właściwemi węzłami dotykowemi, zkąd palce są głównem siedliskiem zmysłu dotykania. Ostatni czyli najniższy członek każdego palca na powierzchni swojej grzbietowej jest jeszcze opatrzony paznokciem (unguis) i dla tego bywa nazywany paznokciowym. Z tej powyższej w-zmianki o fizyjologicznem przeznaczeniu ręki przekonywamy się o ważności tego organu, która jeszcze większą się okaże, jeżeli zastanowimy się nad organami, które u zwierząt miejsce ręki ludzkiej zastępują. Pod względem anatomicznym kończyny przednie tylko zwierząt ssących czworonożnych i niektórych ziemnowodnych zasługują na porównanie z ręką u człowieka, lecz i u nich. kończyny przednie są zupełnie podobne do tylnych i podobnie jak te ostatnie służą do przenoszenia się z miejsca na miejsce i zdolnością wykonywania innych ruchów n.e o wiele je przewyższają. Chód przy poziomym kierunku ciała dozwala zwierzętom używać kończyn przednich tylko do chwytania, co one głównie uskuteczniają zapomocą pazurów na palcach osadzonych albo ciśnieniem przez całą massę ciała, wywieranem na przedmioty chwytane. Godna w samej sobie podziwu zręczność, jaką dostrzegamy w nogach pająków' i niektóry ch-owadów, nie może tutaj zasługiwać na uwagę, jako skierowana zawsze ku jednej i tej samej czynności. \aw^ret ręka małp ze względu na rozmaitość i delikatność ruchów' stoi ba rdzo daleko od ludzkiej i małpy wykonywają zawsze z w ielką niezręcznością czynności jakich je nauczono. Ręka więc jest organem znamionującym człowieka i prócz najrozmaitszych ruchów i czynności, jakie zapomocą niej wykonywać można, posługujemy się nią jeszcze kiedy idzie o przedstawienie naszej godności moralnej, jak np. wprzysięgach, ślubach itp. Dla zastąpienia ręki utraconej wymyślono rozmaite przyrządy. Słynną jest ręka żelazna Gotz’a von Berlichingen (ob. Berlichingen), wykonana przez nieznanego mistrza norymbergskiego a po dziś dzień przechowywana w Jaxthau— sen; najodpowiedniejszą celowi dotąd zbudowaną ręką sztuczną jest wynaleziona w r. 1812 przez Baillis’a w Berlinie. Monografiję ręki napisał Carusr Ober Grund und Bedeutung der cerschiedenen Formen der Hand (Sztut-gart, 1846).

Rębacz (Tarsius Storr.). Rodzaj ssących naczelnych z rodziny Lemurów,, mający krótką zaokrągloną głowę z obszernemi uszami i wielkiemi oczami, palce zakończone mięsistemi brodawkami, na których osadzone są płaskie zaokrąglone paznokcie, ogon długi w końcu kiściasty. Jedyny gatunek T. spectrum Storr. żyje na wyspach Sumatrze i Luson.    W7. T-