page0155

114 Jamochłony: Stułbiochełbie (Rrążkopławy). Gąbki.

wstają w dolnych częściach pnia jako kuliste pączki, poczem odrywają się i pływają swobodnie. Pospolita w morzu Północnem i w Atlantyku u wybrzeży Europy.

Tab. 31 fig. 14. Stylaster różowy

(Stylaster roseus), drzewkowate, przytwierdzone kolonje z twardym wapiennym szkieletem, przypominającym ko-ralowinę szlachetnych korali, od których się jednak różnią zasadniczo budową samych polipów i obecnością pączków meduz. W morzach u brzegów Ameryki wsch.

Tab. 32 fig. 1. Stułbia cz. hydra zielona (Hydra yiridis), maleńki (dl. 1—1,5 cm), samotny polip kształtu rurki z jednym okółkiem czułków (6, 12 lub 18), przytwierdzony do roślin podwodnych, po których także może pełzać powoli. Karmi się drobnemi żyjątkami (skorupiaki i t. p.). Rozmnaża się z jaj i pączkowaniem, ale meduz nie wytwarza. Odznacza się wielką zdolnością odtwarzania utraconych części (można ją pokrajać na kawałki). W wodach stojących całej Europy, także i u nas na rzęsie i in. roślinach.

3 Rząd. Krążkopławy (Acalepliae s. Discophora).

Dwa rodzaje osobników z przemianą pokoleń, jak w poprzednim rzędzie, ale główną rolę odgrywają meduzy. Pływa ją one przeważnie swobodnie. Są galaretowate, znacznej wielkości, bez błoniastego obrąbka, z 8 wcięciami wzdłuż brzegu; w wcięciach tych, zasłonięte fałdem tarczy, mieszczą się ciałka brzeżne (narządy słuchu, a u niektórych i wzroku). Wyłącznie morskie. Przeszło 200 gatunków.

Tab. 32 fig. 2. Chełbia modra (Aurelia aurita), dość duża (średnica 5— 10 cm, niekiedy do 40 cm), dzwon nie nazbyt wypukły, z licznemi czułkami po brzegach i 4 chwytnemi ramionami przy otworze gębowym. Ubarwienie zmienne, najczęściej blado-fioletowe, przechodzić może w czerwonawe, niebieskawe lub żółte. Pospolita we wszystkich morzach Europy; występuje tłumnie.

B. IV. GROMADA.

Gąbki (Spongiaria s. Porifera).

Rye. 64. Schematyczny przekrój przez ciało gąbki: a— otworki wchodowe, b—komory z rzęskami, c—otwór wyrzutowy.

Osiadłe, kolonjalne, rzadziej samotne, kształtu nieregularnego, bez wyraźnej budowy promienistej, bez parzydełek i czułków; ciało miękkie o utkaniu gąbczastem, wsparte zwykle na szkielecie z włókien rogowych albo igieł krzemionkowych lub wapiennych; wewnątrz skomplikowany u-kład kanałów, schodzących się w jamie środkowej ze znaczną liczbą drobnych otworków wcho-dowych (pory, ry

cina 64) i jednym (u form samotnych) albo większą liczbą (u kolonjalnych) otworów wyrzutowych; kanały te wysłane są rzęskami, których drganie pędzi wodę oraz zawarte w niej cząstki pożywne (drobne żyjątka, cząstki roślin). Rozmnażają się z jaj, dzieleniem i pączkowaniem; przeważnie morskie, ale są i słodkowodne (także i u nas). 600 gatunków żyjących, 800 kopalnych.

Tab. 32 fig. 3. Gąbka pospolita

(Euspongia ofticinalis), wielkości bardzo zmiennej; kształtów nieregularnych; za życia barwy ciemno-brunatno-fioletowej; szkielet jasno-żółty, złożony z miękkich, sprężystych włókien rogowych, złączonych w jedną całość. Wschodnie części