page0156

152

Czemuż to nie napotkano nigdy w klinikach człowieka, coby posiadał całkowitą pamięć, wyobraźnię nieuszkodzoną i wszystkie zmysły zewnętrzne i wewnętrzne zdrowe, a przy tern podlegał dezorgamzacyi samego tylko rozumu? Nie, z pewnością nie było takiego wypadku i nie będzie, byłby on przeciwny naturze; owszem, patologia wskazuje coś wręcz przeciwnego, mianowicie, że obłęd ducha przypisać należy jakiejś dezor-ganizacyi pamięci, wyobraźni lub wogóle zmysłów, bo jedno od drugiego nie da się oddzielić.

Póki materyaliści nie dadzą nam żądanego dowodu, możemy bez obawy patrzeć na ich: zgęszczenia, assocyacye, kombinacye i spotęgowania działalności ośrodków psychicznych, wierząc po staremu, że mamy w sobie ducha, a nie zgęszczone ośrodki psychiczne.

Pięknie powiada o ich naukowości dr. Surbled¹): „Na mózg włożono obowiązek wyrabiania rozumu. Uczyniono z niego świątynię myśli i tajemniczy przybytek duszy (oczywiście po materyalistycznemu pojętej). Uczeni i filozofowie podziwiali go zdaleka, z szacunkiem, ze czcią nawet. Bali się atoli ściągnąć swą rękę ku niemu, by go poznać".

Nadszedł rok 1861, a z nim badania Broca, które zdarły maskę z tego tajemniczego przybytku; doświadczenia mnożyły się z zadziwiającą szybkością, ku niemałej niechęci materyali-stów i ultra-spirytualistów, wykazując, że substancya wierzch-

^J) Dr. Surbled op. c., str. 165; porów, także str. 245: „Les ma-tórialistes ont si bien senti le danger qui menaęait leur systeme, qu’ils ont tout mis en oeuvre pour Tecarter; ils n’ont pu arooindrir 1’immense portće d’un fait observć et experimentć mille fois, ils ont cherche du moins a obscurcir ce fait qui les condamnait et qulls ne pouvaient nier. Ils ont pretendu dócorer les centres moteurs du nom de psycho-moteurs (ośrodki psychiczne!), comme pour y placer une parte de 1’in-telligence; mais la tentative a etć vaine. Leur pretention n’a pas tenu devant la conclusion de la vraie science qui a conservć aux couches corticales le seul role de centres de mouvements. Ainsi leur dćfaite est complete, et ils n’ont móme pas obtenu le dernier avantage de la dis-$imuler“.

http://rcin.org.pl