page0161

śeia i nieśmiertelności, z niezaspokojoną tęsknotą do czegoś wyższego i lepszego, niż świat obecny, — wiecznie pozostanie nierozwiązaną zagadką.

Jeżeli zaś tego wzniosłego stanowiska człowieka trzymać się będziemy, to nie wyda nam się dziwne to powolne stopniowanie w naturze, kończące się na człowieku; owszem z góry przy-' puścić możemy, że wszędzie w przyrodzie napotkamy analogie, j akby odblask ułamkowy człowieka. Gdyż jak całe stworzenie jest przyćmionym obrazem do konałości Boskich: tak podobnie natura widzialna jest także odbiciem doskonałości jej widzialnego króla i pana, człowieka, któremu ma służyć za siedzibę, a zarazem za podnóżek do wznoszenia się ku Stwórcy.

To też najwięksi myśliciele od najdawniejszych czasów wskazywali na istniejące w naturze całej, a zwłaszcza w królestwie zwierzęcem analogie do człowieka. Arystoteles nawet mówi o ogólnem prawie analogii, według którego wszystkie jestestwa organiczne przedstawiają wyraźną analogię bytu i postępowania ludzkiego.

Ale są to tylko podobieństwa, a więc takie zgodności, które, jak sam Arystoteles powiada, istotną odmienność zawierają. Choćby więc wynaleziono w całej naturze jak najdalej sięgające podobieństwa, my nic przeciwko temu nie będziemy mieli, tylko niech nikt sobie nie wyobraża, że takiem powoływaniem się na analogię, dałaby się usunąć istotna, niewzruszona odmienność, zachodząca między zwierzęciem a człowie-

http://rcin.org.pl