page0187

siejszym czasie dzieciństwem jest mniemać, że robota rewolucyjna, choćby z utrzymaniem pozorów materyalnego porządku prowadzona, wytworzyć może cóś innego niż rewolueyę.

Człowiek wytrącony z właściwej mu, wyrobionej ednkacyą i nąj-bliźszem otoczeniem, drogi życia, podobnym jest do człowieka rzuconego pod obce mu niebo. Potrzeba mu wiele czasu nim się tam zaklima-tyzuje, nim przejmie nowe warunki Łatwo też zrozumieć jak niebez-piecznemi są dla massy biernej, wpływowej, te wielkie wstrząśnienia, które, jak powiedział Włodzimierz Spasowicz „przewracają karty gry społecznej... gdy się biorą za boki i ścierają sprzeczne żywioły i inte-resa materyalne, gdy się pojawia jeszcze nieuregulowana zwyczajem i rutyną walka o byt i miły grosz“... jak demoralizującym jest wpływ rewolucyi, która nie zamyka się w pewnych sferach do rządu zbliżonych, ale ogarnia inassy; a takiemi są właśnie rewolucye nowoczesne, których cel polityczny zwykle dla pospólstwa obojętny, bo mało mu zrozumiały, łączy się ze zmianami w układzie społecznym, z interesami dotykalnemi—korzyści materyalnyeh, zarobku, własności. Wojna z nieprzyjacielem zewnętrznym, przez potęgi uorganizowane prowadzona (jak już mieliśmy okazyę wytknąć) nie zostawia pola dla namiętności partykularnych, skupiając je ku wspólnemu ognisku, naprzeciw' wroga. Wojna domowa, która jest fatalną koniecznością rewolucyi, niweczy tę harmonię, do której przychodzą nawet sprzeczne żywioły, wytwarzającą się wspólnością interesów pośród pokoju. W' zamęcie rewolucyjnym wychodzą na wierzch wszystkie mety społeczeństwa, wszystkie jego czynniki rozkładowe: prawdziwe żniwo dla prywaty, dla poziomych Bobkowskich uroszczeń, dla rozpusty niepohamowanej. W rezultacie konwulsye te sprowadzają długi, ciężki son bezwładności, po którym nastąpić może tylko agonia śmiertelna.

Z takiego stanowiska zapatrywać się należy na tegoczesny stan moralny naszego społeczeństwa. Jest on stanem przejściowym. Ostatnie lat kilkanaście stanowiące najgorętszą chwilę tej czyszcowei próby stanu przejściowego, zostają zapewne w związku, częścią z ogólnym stauein rozprzężenia tegoczesuego społeczeństwa europejskiego, przynajmniej w wielu krajach stałego lądu, częścią z biegiem wypadków politycznych, w których świat słowiański zaczyna odegrywać coraz poważniejszą rolę. Na podstawie licznych objawów żywotności stępstw tej kategoryi zob. w rozprawce: „Stan moralny naszego spoleczeń ^stwa‘- i t, d. § 9—11.

http://rcin.org.pl