page0207

R. LXVI1I,    O dziele drugiego dnia    199 dzieła stworzenia według tych, którzy przyjmują, że brak formy w materji wyprzedził co do czasu nadanie jej formy; formy elementów są bowiem temi formami, które najpierw materja otrzymuje.

Jeszcze mniej zgadza się z twierdzeniem, że sklepienie według swej substancji zostało stworzone drugiego dnia, zdanie Arystotelesa, o ile te dnie oznaczają następstwo w czasie. Niebo bowiem, będąc z natury swej niezniszczalne, posiada materję, która nie może podlegać zmianie formy, stąd jest niemożliwem, by sklepienie zostało utworzone z materji istniejącej pierwej co do czasu. — Dlatego ustanowienie substancji sklepienia należy do dzieła stworzenia. Lecz pewne nadanie formy sklepieniu, należy według obu tych zdań do dzieła dnia drugiego; jak to mówi także Dionizy w IV cap de Div. Nom., że światło słońca nie miało formy w pierwszych trzech dniach, a polem otrzymało formę czwartego dnia. — Jeśli się zaś przez owe dni nie oznacza następstwa czasu, lecz tylko porządek natury, jak tego chce Augustyn {de Gen. ad litt.), można powiedzieć, że według któregokolwiek z tych zdań, substancjalne uformowanie nieba, należy do drugiego dnia.

Można to zaś rozumieć także w inny sposób. Tak mianowicie, by pod sklepieniem, o którem czytamy, że zostało stworzone drugiego dnia, nie rozumiało się tego sklepienia, na którem są umieszczone gwiazdy, lecz tę część powietrza, w której się skupiają chmury. I nazywa się ją sklepieniem z powodu gęstości powietrza w tej części, co bowiem jest gęstem i stałem, nazywa się ciałem stałem w odróżnieniu od ciała matematycznego, jak mówi Bazyli {Homil. III in Hexaem). — I według tego sposobu rozumienia nie wynika nic sprzecznego z któremkolwiek z powyższych zdań. Stąd Augustyn, w II super Gen. ad litt. polecając ten sposób rozumienia, mówi: Uważam to zdanie za pochwały godne, gdyż to, co wyraża, nie jest ani przeciwncm wierze, ani też, gdy się je udowodni, nietrudno na nie się zgodzić.

Odpowiedź na pierwszy zarzut. Według Chryzostoma, Mojżesz najpierw ogólnie powiedział co Bóg uczynił, pisząc na wstępie: Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię, a potem jedno po drugiem tłumaczył. Jak naprzykład, gdyby

http://rcin.org.pl