page0235

U. T.XXt.

O dziele piątego dnia

227

zaś w porządku natury pierwsze. Zatem ryby i ptaki me powinny były powstać piątego dnia przed zwierzętami lądowemi.

Lecz przeciw temu wystarcza powaga Pisma św.

Odpowiadani, że jak powiedziano powyżej, porządek dzieła ozdoby odpowiada poiządkowi dzieła rozróżnienia. Stąd, jak wśród trzech dni poświęconych rozróżnień u, środkowy, to jest drugi, poświęcony jest rozróżnieniu ciała średniego, to jest wody, tak i z pośród trzech dni poświęconych dziełu ozdoby, środkowy, to jest piąty, poświęcony jest ozdobie średniego ciała, przez stworzenie ptaków i ryb. Stąd jak Mojżesz czwartego dnia wymienia ciała świecące i światło, dla oznaczenia, żę czwarty dzień odpowiada pierwszemu, w którym mówił, że powstało światło; tak i tego piątego dnia wspomina o wodach i o sklepieniu nieba, by oznaczyć, że piątemu odpowiada dzień drugi.

Lecz należy wiedzieć, że jak co do powstania roślin różne jest zdanie Augustyna i innych autorów, tak też i co do powstania ryb i ptaków. Inni autorzy bowiem mówią, że ryby i ptaki powstały aktualnie piątego dnia, Augustyn zaś mówi w V Super Gen. ad Litt., że piątego dnia z natury wód powstały ryby i ptaki w możności.

Odpowiedź na pierwszy zarzut. Avicenna przyjmował, że wszystkie zwierzęta mogą się zrodzić z jakiegokolwiek zmieszania elementów, nawet drogą natury, bez nasienia.— Lecz to wydaje się niesłusznem, natura bowiem określonemi środkami wywołuje swe skutki, stąd to, co z natury rodzi się z nasienia, nie może się z natury narodzić bez nasienia.

1 dlatego należy inaczej powiedzieć, że w naturalnem rozmnażaniu się zwierząt, które się rodzą z nasienia, pierwiastkiem czynnym jest moc formująca, będąca w nasieniu, u zwierząt zaś, które się rodzą z rozkładu, mocą tą jest moc ciała niebieskiego. Pierwiastkiem zaś materjalnym w rozmnażaniu każdego gatunku zwierząt jest jakiś element, lub coś złożonego z elementów. W pierwszem zaś ustanowieniu izeczy, pierwiastkiem czynnym było Słowo Boże, które z elementów materjalnych dało byt zwierzętom, czyto aktualnie, według innych świętych, czyto wirtualnie, według Augustyna. Nie w tern znaczeniu jakoby ziemia lub woda miała w sobie moc wydawania wszystkich zwierząt, jak to przyjął Avicenna, lecz dlatego, że mocą pierwotnie daną

http://rcin.org.pl

15*