page0233

223

nabytek już dokonany. Skąd pochodzi ten dziwny dylemat, stawiany jej przez naturę: dokonać czegoś nowego lub zginąć? Zdaje się, że tłomaczy to nasza hypoteza. Każdy czyn nowy wytworzony jest przez prądy nerwowe, zawierające dużo zmiennych pierwiastków, które świadomość postrzega; ale w miarę jak czynność mózgowa się powtarza, staje się ściślejsza, dokładniejsza — ten pierwiastek zmienny umniejsza się, spada do minimum i nawet zaniknąć może w utrwalonem przyzwyczajeniu lub instynkcie. Hypoteza nasza jest bardzo podobną do systemu paralelizmu, udoskonala go ona o tyle, zdaje mi się, o ile on udoskonalił materyalizm. Przyjmujemy przecie rodzaj paralelizmu między świadomością a poznanym przedmiotem; ale te dwie serye nie są niezależne i równoległe, jak w zwykłym paralelizmie; przeciwnie są złączone, zlane, dopełniają się wzajemnie. Ta nowa teorya przedstawia poprawę usiłowań, czynionych w myśl ogólnej potrzeby pogodzenia zjawisk świadomości z deter-minizmem faktów fizycznych.

Zgadzamy się na determinizm fizyczny, przyjmujemy koncepcyę ściśle mechaniczną czynności układu nerwowego. Według nas, prądy przechodzące masę mózgową, idą bez przerwy od pery-feryi czuciowej do peryferyi ruchowej; one to, tylko one, wywołują ruchy ciała, działając na mięśnie. Paralelizm przyjmował wszystkie te rzeczy i my przyjmujemy je także.

A oto korzyści nowego systemu. Naprzód, nie zawiera paralogizmu, ani błędów logicznych lub

http://rcin.org.pl