page0233

fcLEACI. XP,NOPANES. 227

IX. fileaci 'J,

1. Xenofanes.

W czasach, kiedy Pitagoras żegnał na zawsze ojczyste Samos, nieszczęśliwe rozbitki budowali sobie E1 e ę, kilkanaście mil na południe od Paestum (r. 537). Porzucili niedawno Foceę, dzielne miasteczko w Azyi mniejszej, które w VII. wieku najśmielszych wysyłało kupców i korsarzy aż do cieśniny gibraltarskiój. Około r. 600 założyli Massylią. w miejscu tak doskonale obranem, że pozostało aż do dni naszych jedna z wielkich stolic handlu europejskiego. Jeżeli zważymy, że podróż morska odbywała się wtedy wzdłuż brzegów, wyprawa taka do południowój Gallii jest w istocie zdu-miewającem przedsięwzięciem. Ale nie ulęknieni żeglarze zapuszczali się dalój i po przez stupy Herkulesa wypłynąwszy na wielki ocean, zawitali do Tartessos (prawdopodobnie dzisiejsze Cadix). Tam król Argantoniusz przyjął ich życzliwie i nawet zatrzymać chciał u siebie; oni jednak odmówili, zasmakowawszy w życiu awanturni-czem. Byli zresztą postrachem dla wszystkich, zarówno dla Kartaginy jak dla pobratymczych Jończyków, bo jeździli zawsze statkami wojennemi i z wielką łatwością, z kupców zamieniali sie w korsa-

') Gruntownej monografii o całćj szkole dotąd nie mamy. O pracy Gladischa: Die Eleałen und die łndńr (Poznań 1844), wspomniałem dostatecznie na str. 34. Moją własną- Szkoła Eleatów (Bibl. Warsz. 1806) uważam dzisiaj za przestarzałą. Wiktor Cousin ogłosił dwie znakomite rozprawy, jedną o Xenofanesie: Xenophane, fondaUur de Pdcole d’ Elee, drugą o Zenonie: Zenon d’ FJde. (Obie w I. tomie jego Eragmenłs philosophiqnes. Paris 1847 wyd. 4). Nie są dosyć cenione, a to niesłusznie, bo chociaż autor nie jest wielkim filozofem, miał jednak dużo dowcipu 1 uczoności, sąd wytrawny a jasny, potoczysty wykład. Wszystkie ułamki po filozofach tćj szkoły, zebrał niezmordowany Mu Iłach w I. tomie swoich Eragmenta philosophorum grac-corum. W Paryżu 1860 Tamże umieścił dziełko niby arystotelesowe: de Xenophane, Zenone, Gorgia, o którem następnie będzie mowa, przy rozbiorze systemu Xenofanesa. Kilka prac szczegółowych późnićj wymienię przy filozofach, którym są poświęcone.

http://rcin.org.pl