page0281

278

Śmierć, ten nieunikniony koniec doczesny, który spotyka każdego, jakże wiele nam żyjącym pożytecznej nauki dostarcza!,... Widzimy już tu na ziemi sąd człowieka nieunikniony; próżnoby się silił napis grobowy podnosić wartość nieboszczyka — tytuły j pochwały niezasłużone, wzbudzą tylko uśmiech politowania, za którym zapomnienie idzie, pamięć jedynie zasług wiecznie żywą, następne pokolenia z wdzięcznością sobie podają.

Pomnik jednak, o którym wam mówiłam, nie jest wspomnieniem człowieka mającego wielkie w dziejach świata znaczenie, jeżeli będziemy u-ważać, że znaczenie ma tylko ten, kto ma głośne unie, a o Bartłomieju Tarło mało kto wie teraz; on bowiem nie wpłynął przeważnie na żadne dziejowe wypadki. Lecz jeżeli przyznamy, że człowiek wdelkich cnót jest tym ożywczym promieniem, który pociąga za sobą społeczeństwo wśród którego żyje, to bezwątpienia Michał Tarło ma wielkie znaczenie w moralnym świecie, a w dziejach XX. Missjonarzy w Polsce, chlubne miejsce zajmuje.

Wiadomo wam, że zgromadzenie to sprowadziła z Francji Marja Ludwika, gorliwa o danie tego nowej ojczyźnie, co je; się we Francji naj-lepszem zdawało. Za jej starań em biskup Po-