page0291

287

mann bowiem poczytywał część siateczkowatą za prawdziwą, właściwą, żywą i czynną protoplazmę, a hyalinę za ciecz bierną, służącą tylko do wypełnienia oczek siatki. Natomiast Brass (1883, 1884) oraz Leydig (1885) bronili zdania wręcz przeciwnego, a Leydig nazwał substancyę, z której niteczki siatki są zbudowane, protoplazmą gąbczastą (spongioplazma), a hyalina (hyaloplasma) ma stanowić właściwą substancyę żywą.

Teorya budowy włó k n i s t ej. Kupffer (1875) nie przeczył, że istnieje budowa siateczkowa w protoplazmie, a tylko dowodził, że nitki siateczki są zbudowane z w^rłókienek niezależnych, trwałych, splątanych ze sobą w ten sposób, iż wyglądają na sieć. W tej więc teoryi siatka nie jest czemś zasadni-czem w budowie protoplazmy, natomiast zasadniczym składnikiem są włókienka niezależne, a siatka jest rezultatem układu włókienek. Różnica tedy między tą teoryą a poprzednią jest nieznaczna, co umożliwiło Flemmingowi (1882), zwolennikowi teoryi siateczkowej budowy, przyjęcie teoryi Kupffera; on też nazwał protoplazmę Kupfferową osnową włóknistą (Filarsub-stanz, Mitom), a ciecz, wypełniającą oczka siatki, osnową między włóknikową (Interlllarmasse, Paramitom).

Teorya budowy pianko w atej. Biitschli^Ł), a przedtem Kunstler²), badając komórki pseudopodiów u niektórych pierwotniaków (u otwornic) oraz komórki roślinne, zauważyli, iż protoplazma tych komórek przedstawia się w ten sposób, jakoby była utworzona z wielkiej ilości małych jamek, mających kształt wielościenny o kątach mniej lub więcej zaokrąglonych, a wypełnionych cieczą albo raczej emulsyą, wskutek czego protoplazma pod mikroskopem widziana przypomina swym wyglądem przekrój poziomy plastru wosku pszczelnego (Waben-theorie). Wyobrażenie tej budowy można mieć z obrazu, jaki się przedstawia, gdy do kropli oliwy, utartej z cukrem, solą kuchenną lub potażem, wpuścimy kroplę wody; wtedy bowiem

¹)    Por. O. Butschli: Ober die Struktur des Protoplasmas. Verhandl. des natur. hist. medic. Vereines zu Heidelberg. N. F. IV Heft 8 (1889); Weitere Mitteil. Iiber die Struktur des Protopl. w Biolog. Zentralblatt 1800 X 697—703; Untersuchungen iiber mikroskop. Schaiime und das Protopl. Leipzig 1892.

²)    Kunstler: De la eonstitution du Protoplasma. Bullet. scient. du depart. du Nord et de la Belgiąue 1882 (2 Ser. 5 annee).

http://rcin.org.pl