page0357

353

Morgana, Mathewsa, Warrena, H. Lewisa i innych co do rozwoju dalszego niezapłodnionych jaj jeżowców, na które działano zapomocą rozmaitych środków chemicznych, tylko to jedno pokazują, że czynniki zewnętrzne mogą wpływać na zmianę rozwoju zarodka, ale w niczem nie zmniejszają wartości twierdzenia, że zarodki posiadają plan rozwoju.

Czy atoli ów plan rozwoju obejmuje tylko całość, czy też odnosić się może i do szczegółów? Czy mianowicie tylko z całego zarodka, znajdującego się na pewnem stadyum rozwoju, np. blastuli lub moruli, da się uzyskać rozwój osobnika wykończonego, czy też i z pewnej tylko części zarodka?

Aby na to móc odpowiedzieć, zabijał W. Roux jeden z blastomerów zarodka żaby, a drugiemu pozwalał rozwijać się swobodnie; okazało się, że blastomer żywy rozwijał się dalej, ale nie wytworzył organizmu zupełnego, tylko boczną połowę embryonu (hemiembryo lateralis). Roux przypuszczał tedy, że w samem jajku istnieje preformacya w tym kierunku, iżby od chwili jego podziału na dwa blastomery materyał jednego rozwijał się w połowę (prawą lub lewą) organizmu, a drugiego blastomeru w drugą połowę. W dalszym zaś ciągu Roux musiał przyjąć, że już plazma jajowa musi być preformowana w ten sposób, aby było możliwe wykształcenie się samodzielne prawej i lewej połowy ciała, podobnie jak musi się układać symetrycznie kamyczki mozaiki, mającej przedstawiać jakiś obraz; z tego powodu nazw^rał on swój pogląd: teoryą budowy mozaikowej jaja. Rzecz jasna, że w tym razie tylko całe jajo mogłoby dać początek całemu organizmowi, a blastomery poszczególne zależnie od stadyum brózdkowania, na którem ope-racyi dokonano, mogłyby się rozwijać tylko w pewne części szczegółowe organizmu.

Jednak O. Hertwig, powtarzając doświadczenia Rouxa co do stadyum powstania 2 komórek z jaja zapłodnionego żaby, przekonał się niezbicie, iż z połówki zarodka, przy życiu pozostawionej, wykształcił się zarodek zupełny, tylko mniejszy o połowę od wielkości jego normalnej. Dalsze doświadczenia z jajami jeżowców przy stadyach 4, 8 i 16 komórek dawały rezultat ten sam, gdyż blastomery rozwijały się w embryon całkowity, lecz mniejszy o ^l/₂, V₄, ^x/₈ od normalnego. Wobec takich

X. Gabryl: Filozofia prayrody.    23

http://rcin.org.pl