page0389

IDEA ŻYCIA. 387

wzorem twórczym i bytodajnym, jest jednak istność pewna, z którą dusza każda nierozerwalnie połączona jest, idea życia. Ona właśnie sprawia, że dusze pokrewne są ideom, bo te także i wszystkie razem i każda z osobna, najściślej z życiem zjednoczone są. »Czyż na Jowisza łatwo damy wmówić w siebie, że byt rzeczywisty doprawdy nie posiada ruchu, ani życia, ani duszy, ani rozumu*, pyta Platon, a zaraz potem wykłada obszernie, że wszystkie te przymioty znajdować się muszą w każdym bycie, t. j. w każdej idei ^J). Podobnież świat odwiecznych idei nazwany w Timeuszu »jeste-stwem żywem i umysłowem*, na wzór którego ułożony został świat widzialny ²).

Zupełnie w taki sam sposób duszy właściwe jest pojęcie życia, ona z niem nigdy nie może się rozłączyć ³). Co więcej 1 życie tak jest nieodstępnym towarzyszem duszy, że bez niej zgoła objawiać się nie może. Jeżeli żyją idee, to dla tego, że mają udział w duszy, a przez nią w życiu; jeżeli obdarzone są rozumem, to zapomocą duszy ⁴). A w świecie doczesnym wszystko, co żyje, musi mieć duszę. Jestestwo żywe nie dla tego żyje, że ma wprost udział w idei życia, lecz posiada duszę, która dla niego źródłem jest życia, sama zaś i była i zawsze będzie życiem, ani bez niego być nie może ⁵),

Takie wyjątkowe stanowisko duszy nie dozwalało ściśle określić jej istoty. Jest to widocznem tam zwłaszcza, gdzie Platon usiłował być dokładnym. Gdy w Fedonie (p. 78 b) zastanawia się nad

’) Sopli. p. 248 e sq. Można także porównać Phaedo, p. 80 b; Resp X. p. 611 c.

^ł) T im. p. 39 e : xtT> teXe'co xat vorjToi £uxo. Poprzednio (p. 3 o c sq.) myśl ta wyłożona obszernie.

³)    Porów. P h a e d. p. io5 c : » Odpowiedz tedy, przez co ciało, gdy weń wnijdzie, stanie się żyjącem?— Przez duszę, odparł! — Czyż tak zawsze się dzieje? — Nie może być inaczej, odrzekł. — Dusza zatem, cokolwiek opanuje, zawsze przybywa do niego, wnosząc życie ? — Z tern zaiste przybywa. — A czy jest co przeciwnego życiu, lub też nie jest ? — Jest, odpowiedział. Co takiego ? — Śmierć! — Zatem dusza nigdy nie przyjmie w siebie nic przeciwnego temu, co przynosi sama, jakeśmy się zgodzili poprzednio ¹ — Na to Cebes : Doprawdy, tak być musi*.

Zob. tamże jeszcze p. 106 d—e.

⁴)    Zob. miejsce już przytoczone z S o p h. p. 248 e sq., gdzie Platon twierdzi, że idee prawdziwe (to 7ravT£Xw; ov) nie tylko mieć muszą życie i rozum, lecz mieć je muszą za pomocą duszy, lv

^#) Zob. miejsce przytoczone z Fedona pod przyp. 3. Porówn. także str. 3Ó3 tego tomu.

http://rcin.org.pl