page0418

414

szkarłupnie, korale; po nich przychodzą typy wyższe, jak gatunki niektóre ryb o szkielecie chrząstkowym, głowonogi, ra-mienionogi, stawonogi; w okresach późniejszych znachodzą się płazy, gady, ryby o szkielecie kostnym; wyżej są ptaki, a w końcu zwierzęta ssące zrazu z rzędów niższych, a potem z wyższych i najwyższych. Podobnie miała się rzecz z królestwem roślin; po skrytopłciowych zjawiły się kwiaty, a wśród nich jednoli-ścienne wyprzedziły zjawienie się dwuliściennych, z których nagozalążkowe czyli iglaste są wcześniejsze od roślin okryto-zalążkowych.

Dzisiaj nie spostrzegamy przeobrażania się gatunku w gatunek, ale że takie fakty się zdarzały, pouczają nas o tern rozmaite formy pośrednie, tu i ówdzie znajdowane. Tak np. Ha-berlein w r. 1861 odkrył w łupku litograficznym w Solenhofen w Bawaryi szkielet praptaka (Archaeopteryx lithographica), który posiadał skrzydła pokryte piórem, a obok tego szczęki uposażone w zęby, ogon był uczłonkowany, jak u gadów, a na skrzydłach rodzaj palców, opatrzonych szponami. Niemniej gatunek rybojaszczurów (Ichtyosauria) i Dinosauria przedstawiają formy jeszcze nie rozróżnione ściśle, gdyż rybojaszczury przypominają swoją budową zarówno ryby, jak gady, a Dinosauria (np. Igua-nodon) miały kości pneumatyczne, a obok tego kości miednicowe oraz odnóża tylne, zbliżone do ptasich.

Lecz przedewszystkiem rozwój odnóży jest przykładem klasycznym przeobrażania się filogenetycznego organizmów. Koń dzisiejszy posiada odnóża, zakończone tylko jednym palcem. Tymczasem badania paleontologiczne ukazują prawie naocznie, że nasz koń pochodzi od zwierzęcia, zwanego Orohippus, który miał 4 palce w przedniem, trzy zaś w tylnem odnóżu. W czasach późniejszych Orohippus przez utratę palca w przedniem odnóżu przekształcił się w Miohippusa, który posiadał po trzy palce w obu odnóżach i kikut zanikającego palca w odnóżu przedniem. U Hippariona już brak i owego palca zmarniałego, a nadto palce Il-gi i IV-ty zaczynały się skracać; redukcya palców posunęła się jeszcze dalej u Pliohippusa, aż wreszcie koń dzisiejszy pozostał przy III cim palcu rozwiniętym, a za to ma zanikające kości rylcowe. Rzecz jasna, iż i reszta organizmu ulegała zmianom, co zresztą okazuje się najlepiej na zębach konia, które coraz więcej przyjmowały charakter zę-

http://rcin.org.pl