page0022

16 O DZIEJOPISARZACH FILOZOFII.

i przygotowaniem tych, które po nim przychodzą lub niezbędnym rezultatem poprzedzających, lecz uważa system każdy za dziecko czasu swego, które nie może być zrozumianćm bez poznania warunków, w jakich powstało, a wpływów, pod któremi się rozwijało. Całość zaś dziejów filozofii autor w tćm głównie widzi, że duch ludzki w rozwoju swoim po przez wieki przedstawia się jako ciąg jeden świadomych, prawdy szukających czynów.

Ritter jeszcze nie ukończył swego dzieła, kiedy ukazały się prelekcye Hegla.¹) Jeżeli wystąpienie Hegla stanowi epokę w rozwoju umysłowym Niemiec, a także innych narodów, zwłaszcza Włochów i Polaków, poruszonych jego myślą potężną, to prelekcye

0    dziejach filozofii ugruntowały wpływ ten, z wielką szkodą prawdy

1    wierności historycznej, narzuciwszy czytającej publiczności pojęcia fałszywe, nawet karykaturalne o rozwoju ludzkości. Nie tutaj miejsce stosowne, aby rozprawiać o wszystkich błędach historyozoficznych berlińskiego filozofa, wynikających zresztą z nieubłaganą konsekwen-cyą z jego założeń metafizycznych, wspomnę tylko, że systemy dawniejszych mędrców wyłożone są fałszywie, skoro w świetnych swoich logicznych dedukcyach jednym, n. p. Platonowi podsuwa własne swoje myśli, innych wartość niesłusznie obniża n. p. Lo-ckego. Cała jego metoda dziejopisarska jest błędną, pomimo trafności niektórych myśli, n. p. że wiedza filozoficzna rozwija się stopniowo, według pewnych ogólnych praw logicznych. Ciągła bowiem przesadą i jednostronna skrajnością Hegel nawet z myśli prawdziwych wyprowadza niedorzeczne konkluzye. Tak n. p. nie jest prawdą żeby każdy bez wyjątku system filozoficzny miał w dziejach uprawnione stanowisko, i na niem nawet był względnie prawdziwym; jest dalćj nieprawdą, jak zresztą dowiodły wypadki, żeby z systemem Hegla skończył się rozwój filozofii, a po nim dalszy postęp był nie-moźebnym, jest nareszcie grubym fałszem, że każdy system odpowiada jakiejś kategoryi z logiki Hegla, lub że systemy następują po sobie z tą samą koniecznością, co kategorye logiczne, w jego własnym*systemie.

W duchu Hegla a w części pod jego wpływem bezpośrednim wielu pisarzy uprawiało całe dzieje filozofii. Z nich wymieniam

fi Yorlcsungen iiber die Geschichte der Philosophie. Berlin 1833—1836. Wydane po śmierci Hegla przez jego gorliwego ucznia Michelet’a, ukazały sie po raz drugi w 1840—1843.

nttp://rcin. org.pl