page0453

POGRANICZE POŁNOCNO-WSCHODNIE

drugi w nazwach komponowanych jest najczęściej równy rzeczownikowi hydrograficznemu: jezioro, bagno, bioto, staw, struga, lub ma charakter dyferencyjny, np. Popówka Mała — Popówka Wielka.

Po 1945 r. utworzono na tym terenie wiele nazw wodnych równych nazwom wsi: Boćwinka — n. wsi Boćwinka, Kikity — n. wsi Kikity, Kroninek — n. wsi Kroninek, i formie przymiotników utworzonych od nazw wsi, np. Gąglawskie — Gąglawki, Linowskie — Linowo, Orzechowskie

—    Orzechowo, Stryjewskie — Stryjewo. Najwięcej polskich nazw wodnych utworzonych w ostatnich latach mówi o położeniu obiektów wodnych w pobliżu wsi i zabudowań oraz o ich otoczeniu, np. Bujackie Jezioro

—    n. wsi Bujaki, Gołdapskie Jezioro — Gołdap, Kożuchowskie Jezioro — Kożuchy, Kronowska Struga — Kronowo. Są to nazwy lokalizujące, wywodzące się od innych nazw własnych i wyrazów pospolitych oraz apelatywów charakteryzujących teren wokół obiektów hydrograficznych.

NAZWY TERENOWE

Polskich nazw terenowych zapisanych przed 1945 r. jest więcej na Warmii i Mazurach, kolonizowanych przez Polaków, i ziemiach leżących szerokim pasem przy granicy mazowieckiej. Są to nazwy na ogół przejrzyste semantycznie i strukturalnie, nie różniące się od nazw terenowych z sąsiedniego Mazowsza, ziemi dobrzyńskiej, Powiśla Gdańskiego czy Suwalszczyzny, z tym że zostały zapisane przez Niemców w formach substytucyjnych. Najczęściej spotykane są terenowe nazwy topograficzne, charakteryzujące lub lokalizujące obiekty. Oprócz nich występują nazwy kulturowe i dzierżawcze.

Topograficzne nazwy terenowe są równe wyrazom określającym obiekty, np. Biele, por. Bziele, Biellenbruch 1930, Gaj, por. Gay Wald 1898, Kostery, por. Kostery Wiese 1931, por. kostra, koster, kościerz 'zarośla, krzewy', lub derywowane za pomocą różnych sufiksów, np. -iniak: Grabniak, por. Grabniak Wald 1898; -anka: Wolanka 1930; -nik: Chmielnik 1917; -ak: Chmielak, por. Chmellak 1878, Chmnelok 1925; -ec: Czapliniec, por. Capleniec 1930. Mikrotoponimy komponowane mają najczęściej formę zestawień słowotwórczych z pierwszym członem utworzonym od nazw własnych, np. Dylewska Góra 1883 — n. wsi Dylewo, lub od wyrazów pospolitych: Bukowa Góra 1931, Bycza Góra, por. Biczo Góra 1931.

Po 1945 r. utworzono wiele nazw topograficznych o charakterze urzędowym. Są to zestawienia słowotwórcze z pierwszym członem rze-

449