page0441

POGRANICZE PÓŁNOCNO-WSCHODNIE

równą nazwie jeziora Gołdap, por. Gołdap S. 1576, i rzeki Gołdapa, por. Goltappen, Gołdappe 1566, por. prus. galdo 'niecka, łęk, koryto' i *ape 'rzeka', oraz miasta Ełk, niem. Lyck por. Luk 1343, Licke 1481, motywowaną nazwą rzeki Ełk, por. Licka 1326, Luk, Likke 1343, lit. liikne 'lilia wodna', czy Morąg, niem. Mohrungen por. de Morungen 1328, in Morungen 1334, od nazwy osuszonego jeziora Morąg.

Cechą charakterystyczną toponimii pruskiej jest stosunkowo duża liczba nazw komponowanych, w których pierwszy człon mógł mieć charakter apelatywny, osobowy lub toponimiczny, np *Drut(e)łauks, por. Drutłauken 1346 : prus. Drute i prus. łauks 'pole'; *Stabegude, dziś Stawiguda, niem. Stabigotten, por. Stabegoide 1357 : prus. stabis 'kamień' i prus. gudde 'krzewy, zarośla'; *Trumpstabis, dziś Korsztyn, niem. Kurz-stein, por. Trumbstab 1370 : prus. *trumpis 'krótki' i prus. stabis 'kamień'.

Drugi człon pruskich nazw komponowanych miał często charakter strukturalny, motywowany rzeczownikami: *lauks 'pole', *kaimis 'wieś', np. *Warpelauks, dziś Worpławki, niem. Worpłack, por. Warpłauke, War-plack 1341; *Senskaimis, dziś zaginione, por. Senskaim 1564; *Rainkaimis, dziś Redykajny, niem. Redigkainen, por. Raynkaym 1363, Radecaim 1521.

NAZWY WODNE

Wszystkie pruskie nazwy wodne mają znaczenie topograficzne. Najeżę ściej tworzono je od apelatywów określających cechy zbiorników wodnych. Nazwy te mówią o wielkości i głębokości zbiornika, jego skłonności do zamarzania i występowania z brzegów, o wysychaniu wody, jej smaku, zamuleniu, charakteryzują powierzchnię, brzegi, dno, mówią także o ochronnej funkcji zbiorników i ich znaczeniu dla człowieka. Dużo nazw utworzono od określeń apelatywnych zbiornika: stojąca woda, jezioro, błoto, bagno, moczar, grzęzawisko, bajoro, staw, ciek, kałuża itd., oraz od czasowników związanych z wodą, np. płynąć, ciec, lać się. Dość liczne są też nazwy określające kształt zbiornika wody i konfigurację jego linii brzegowej, jak również informujące o położeniu zbiornika wody i jego najbliższym otoczeniu, oraz nazwy związane z określeniami zwierząt, np. ssaków, owadow, ptaków, ryb i płazów, a także z roślinnością wodną i lądową. Pod względem budowy słowotwórczej pruskie hydro-nimy są prymarne — równe topograficznym wyrazom pospolitym, sekundarne, tj. derywowane za pomocą formantów takich, jak -ik-, -el-, -en- // -in-, -int-, -ing-, -aw-, -it-, prefiksalne i komponowane.

437