scandjvutmpbf01

184

2. O istotach zwierzęcych. Lubo wełna tęz sarnę prawie gra rolą między odzieżą zwierzęcą co bawełna między roślinnemi tkaninami , jednakże nierównie większa jest liczba istot zwierzęcych używanych na odzież w różnych klimatach.

Każdemu wiadomo, że im zimniejsze są okolice i pory roku, tćra zamieszkujące je lub wystawione na nie czworonożne zwierzęta, odziewają się futrem kosmatszćm, puszystszem, cieplejszóm. Przeciwnie zaś w lecie, i w gorących klimatach, też same gatunki zwierząt mają futra rzadsze, mniej puszyste, albo też, sierć ich jest rzadka, krótka, gruba i twarda. Świnia, mająca w naszych krajach szczecinę rzadką, tęgą, w Syberyi okryta jest puchem tak delikatnym , jak na królikach: zbierają go mocno to zwierzę czesząc. Widzieliśmy kozackie konie pokryte białą wełną kędzierzawą, zamiast sierci; tak to zimuo zmniejszając wyziew skóry, powiększa tćrn samóm ilość pożywnych soków w skórze; stąd powstaje ów mocny jej porost: przeciwnie, gdy przy wielkim upale te soki ulotnią się, większa część zarodu włosów, sierci, nie rozwinie się; same tylko największe"wyrosną. Stąd to kozy na górach tybetańskich, dostarczające owego tak cienkiego jedwabistego puchu na szale kaszemirskie, w Gwinei saraćm już tylko grubem, płowćm pokrywają się futrem; i w ogólności wszystkie zwierzęta ssące ciepłych krajów nie dają właściwego futra, tylko skóry grubą, rzadką siercią pokryte. Nawet sierć wielu gatunków antylop i innych zwierząt przeżuwających, żyjących na suchych, gorących gruntach w Afryce, jest ostra, krucha, podobna do sierci jeleni, łosiów, sarn, i t. d. kruszącej się w palcach.

Lubo Laponowie używają skór reniferów, a Kanadyjczycy skór łosiów; lubo widzimy, że Irlandczycy, Grenladczycy i inne ludy mieszkające ku północnemu biegunowi, odziewają się skórami fok, jak to również czynią Patagończycy na drugim końcu Ameryki, zawsze przecież futro tych zwierząt jest niskie i tw arde. Najkosztowniejsze z najgęstszą, najmiększą i najdłuższą siercią futra pochodzą ze zwierząt ssących, z pokrewieństwa drapieżnego i gryzącego. Sybe-ryja, Rossyja-, Norwegija, Polska, a w Ameryce Kanada, Labrador, kraje Hudson, tudzież północno-zachodnie pobrzeża tćj części