tpn 1 22480301

190 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

Klimat- ten jest wszakże właściwy tylko bardzo wąskiemu pasowi pobrzeża, poddanego bezpośredniemu działaniu wpływów otwartego morza. Jak już w innem miejscu zaznaczyłem, klimat Rygskiej zatoki już nie jest morskim. Wszakże zupełnie nawet niepozorne przeszkody kładą tamę rozwojowi tego typu klimatycznego. Szczecin, zasłoniony wyspami, ba nawet Gdańsk i Królewiec, ledwie widocznie zasłonięte mierzejami, mają już znacznie większe amplitudy temperatury od 19'2° — 19’9°.

Wyraźniejszem znamieniem odgraniczającem nad Bałtykiem klimat morski od lądowego jest obok bardzo charakterystycznej niskiej amplitudy chłodna wiosna. Woda morska, dzięki jej bardzo wysokiemu ciepłu właściwemu, a słabemu przewodnictwu ciepła, ma z natury rzeczy bardzo opóźnioną krzywę temperatury; maximum więc temperatury wody wypada z reguły niemal na VIII, minimum z reguły na II. Ten ruch temperatury jest też charakterystyczny dla miejscowości o typowym klimacie morskim. W każdym jednak razie jest wiosna (IV) znacznie chłodniejszą od jesieni (X); różnica temperatury IV—X wynosi:

Hela Libawa Cerelska L. Gdańsk Królewiec Szczecin

— 3-9° —3-3°    —5-2°    —20°    —1-3°    —1-0°

Odrębność klimatyczna trzech miejscowości ostatnich, choć nadmorskich, nie ulega żadnej wątpliwości.

§ 7 Dziedzina 1!. Obszary wielkich dolin.

Pomorza niskie, oddzielone wydmami lub mierzejami od bezpośredniego wpływu morza, rozległe niże, pokrajane szerokiemi dolinami dyluwialnemi, które zajęły obszary między płytami Bałtyckiego pojezierza z jednej, a Sudetami, Karpatami i płytą Czarnomorską z drugiej strony — ta rozwarta brama, którą wielkie prądy atmosferyczne mają swobodny dopływ, od Atlantyku, przedstawia drugą dziedzinę klimatyczną Dziedzina ta sięga ku wschodowi, zapewne aż poza Dniepr, aż po krawędź płyty Środkowo-Rosyjskiej, której po-łudnikowo skierowana oś powoduje silne nadwerężenie wpływów atlantyckich prądów atmosferycznych. Szereg stacyi z nizin pomorskich i wielkiego niżu wewnętrznego ilustruje tę dziedzinę klimatyczną (patrz str. 191).

Mimo znacznej na pozór różnorodności cyfr panuje w istocie na całym tym rozległym obszarze wybitna monotonia termiczna, którą należy tłómaczyć powszechnością i intenzywnością prądów atmosferycznych.

W zestawieniu powyższem występują przedewszystkiem dwie