tpn 1 22480501

192    GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

klimatyczne; wszak okres rozpoczęcia robót polnych jest właśnie od temperatury wiosny zależnym. Bez względu na charakter zimy, a nawet trwałość szaty śnieżnej, które to objawy ku wschodowi pod każdym względem się zaostrzają, zjawia się wiosna na całym obszarze niemal równocześnie.

Najlepszem potwierdzeniem tego faktu, a zarazem ilustracyą równoczesnego wtargnięcia wiosny na cały obszar tej dziedziny jest termin zupełnego zniknięcia lodu na wodach płynących. Termin ten przypada średnio z lat 1887/90.

Warszawa (Wisła) Możyr (Prypeć) Rohaczew (Dniepr)

Lód znikł    13 marca    22 marca    24 marca

Lód stanął    13 grudnia 1 grudnia    9 listopada

%

Różnica terminu ruchu lodów wynosi na obszarze tej dziedziny klimatycznej od Wisły do Dniepru zaledwie 13 dni, a byłaby zapewne jeszcze mniejszą, gdyby nie to, że termin ruchu lodów pod Warszawą przyśpiesza wcześniejszy ruch lodów w górnym biegu Wisły.

Monotonia termiczna wiosny i lata doznaje w tej dziedzinie przerwy w jesieni i potęguje się w zimie. Zupełnie tak samo, jak w pomorskich obszarach tej dziedziny.

Poznań	Warszawa	Pińsk
—	+	+
Różnice temperatury IV—\ = 05°	01°	#•04

Po jednostajnem lecie temperatura opada coraz szybcej ku wschodowi. Oceanizm powszechny w całej dziedzinie w letniej połowie roku (III—VIII), traci w następnych miesiącach coraz bardziej na in-tenzywności z oddaleniem się od źródła klimatu jednostajnego, od oceanu. Miarą tego przeobrażenia jest różnica temperatury IV—X na 52 równoleżniku.

Jeszcze silniejsze przeobrażenia dokonują się w zimie. Różnica między najzimniejszym a najcieplejszym punktem w całej dziedzinie w różnych porach roku ilustruje te przeobrażenia.

IV VII X I

Różnice temperatury w dziedzinie ) wielkich dolin (z wyłączeniem Wilna) j

Chociaż jednak pod wpływem sąsiedztwa zmrożonego w zimie wnętrza kontynentu, wpływy oceaniczne tracą u wschodniej granicy dziedziny wielkich dolin na sile i znaczeniu, to przecież w całej tej