tpn 1 22483001

EUGENIUSZ HOMER: KLIMAT ZIEM POLSKICH 217

Dniepru mają mniej niż 50 cm. opadu. Ale na rozległych obszarach od Berdyczowa po Jekaterynosław nad Dnieprem, po Brailę w delcie Dunaju i tuż w pobliżu morza Czarnego panuje znowu monotonia; różnice opadów wynoszą zaledwie kilka cm. — leżą w granicach chwiejności naturalnej tego czynnika i w granicach błędu obserwacyi. Wpływ odległości od Atlantyku zdaje się tutaj nie wchodzić w grę; nie odległość od morza stworzyła stepy Ukrainy, lecz wyniosła tarcza Podola, na której krawędziach wypływy Atlantyku doznały silnego uszczerbku. Poza krawędzią na niskiej plaży morza Czarnego, w zatoce zasłoniętej od wschodu Krymem, znajduje się cichy kąt, ponad którym przepływają osłabione prądy atlantyckie, a który znajduje się również w cieniu atmosferycznej cyrkulacyi morza Czarnego. Stąd nadzwyczajna susza tej części plaży morza Czarnego. Odessa, której stacya znajduje się w wysokości 65 m., więc już ponad krawędzią brzegową, ma 46 cm. opadu, niemal dwukrotnie więcej, niż najsuchsze części plaży. Równoczesne obserwacye na plaży (lampa morska) i w mieście w latach 1889/91 dały następujące wyniki:

Odessa (miasto) suma opadu = 430 mm.

Odessa (lampa) »    »    = 275 mm.

Wpływ zacisza, które w tej zatoce panuje znika na S. od delty Dunaju, to też Sulina (2 m. npm.) ma już 443 mm., a wyżej wzniesiona Constanza (36 m.) ma 494 mm. opadu. Wpływ cyrkulacyi morza Czarnego na temperaturę wystąpił najdobitniej na Krymskiej »riwie-rze«. Tam też i wpływ na opady jest potężny. Brak dobrze rozmieszczonej i gęstszej sieci obserwacyjnej utrudnia wszechstronne stwierdzenie tego wpływu. Przedewszystkiem trudno oznaczyć, o ile ta »riwiera«, wystawiona wprost na działanie wiatrów z otwartego morza Czarnego, ma obfite opady atmosferyczne. Przeważna część stacyi, położonych na morskich stokach Jaili ma 4—500 mm. opadu, przeto nie więcej niż otwarte stepy czarnomorskie; jedynie Livadia, wzniesiona co prawda 150 m. npm. ma zwyż 800 mm. opadu.

§ 3. Częstość opadów i ruch roczny tego czynnika.

Pozostawiając kwestyę wzrostu opadów atmosferycznych pod wpływem grzbietu Jaili nie rozwiązaną, stwierdzam inny doniosły klimatycznie fakt, charakterystyczny dla tego wybrzeża. Oto »riviera« Krymska, atakowana wiatrami odmorskimi — jak to już przy izotermach wywiodłem — najsilniej w zimie, posiada ogromną przewagę opadów zimowych. Jest to jedyny na całym obszarze zakątek z typowymi deszczami zimowymi. Podczas gdy w lądowem wnętrzu