tpn 1 22484101

228 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

zjawiska. Przypominam tylko, że skąpość opadów kotlin wśródgórskich jest nowym przyczynkiem do obrazu klimatu kontynentalnego, właściwego tym górskim zakątkom w świetle analizy ruchu temperatury.

Rzeźba Karpat odzwierciedla się bardzo wyraźnie w rozmieszczeniu opadów, nawet mimo niedostatecznej sieci obserwacyjnej,, zmuszającej w wielu wypadkach do domysłów, mniej lub więcej popartych spostrzeżeniami. Gniazdowej budowie orograficznej Karpat Zachodnich odpowiadają izolowane gniazda wysokiego opadu, a pozostaje tyłko przypuszczenie, bardzo wreszcie prawdopodobne, że tych silnie zroszonych wysp jest więcej, jakoteź, że istotne Maximum jest w pojedyńczych wyspach większe. Max. opadów jest w Karpatach wogóle nieznane wobec tego, że nie posiadamy w Karpatach ani jednej szczytowej, a tylko bardzo krótkotrwałą (2 — 3 lat) grzbietową, stacyę na Kanonickiej Płycie. Obok wysp wysokiego opadu występują, na mapie suche kotlinki wśródgórskie, jakoteź suche doliny, skierowane i odwodnione ku E. Oprócz licznych, drobnych, suchych enklaw, najbardziej charakterystyczną jest Mała Węgierska nizina, której skąpe opady wkraczają doliną Ipoli w szerokie zagłębie podłużne, oddzielające główną masę Karpat od wysp gór Bukowych i Matry, jak Mała Węgierska nizina oddziela Karpaty i Alpy od wysp Bakony, Vertes i Pilis. Wszystkie te wyspy, wznoszące się na krawędzi Wielkiego Węgierskiego niżu, odznaczają się większą ilością opadów. Na E od przełomu Popradu tworzą Karpaty silnie obniżone krainę pasażową, wśród której występują zagęszczające się i potężniejące ku E grzędy łańcuchowe — i ta właściwość Karpat występuje w mapie opadów.

§ 9 Anomalia niziny Węgierskiej i przylegającej części Karpat

Pofonińskich.

Na S stokach gór rozwija się jednak silna rozbieżność między kształtami budowy krainy a jest stosunkami opadowymi. Wielka nizina Węgierska wciska się tu głęboko ku N, tworząc ogromną zatokę niżową ze wszech stron otoczoną górskimi utworami, a otwartą zupełnie ku centrum niziny, ku krainie »puszt« — stepów. Tej zatoki niżowej niema w mapie opadów ani śladu. Izohyeta (tj. linia równej wysokości opadu) 60 cm. tnie nizinę Węgierską w poprzek bez żadnego śladu przyczyny w rzeźbie terenu; podobnie też przebiega izohyeta 70 cm., ta ważna linia, która nietylko piętnuje najważniejsze szczegóły rzeźby na wielkim niżu Polskim, ale która uwydatnia tak imponującą w terenie wyspę, jaką jest Sobótka, lub całe pasma górskie, jak Małe Karpaty, lub Hegyalja. Otóż izohyeta 70 cm. okrążywszy od S góry Hegyalja, skręca nagle ku E i tnie nizinę Węgierską po równym jak stół terenie; podobnie przebiega izohyeta 80 cm.