tpn 1 22484201

EUGENIUSZ ROMER: KLIMAT ZIEM POLSKICH 229

Dopiero izohyeta 10 cm. naśladuje przebieg krawędzi górskiej, występującej tu tak niezwykle wyraźnie i potężnie. Ta niezależność izohyet nie-tylko od wysokości absolutnej, ale też i od wysokości względnej, od uderzającej krajobrazowo rzeźby terenu, a to niezależność nie lokalna, którą łatwoby było złożyć na karb błędu obserwacyjnego, lub wadliwej ekspo-zycyi instrumentu, jest bezprzykładną na całym obszarze ziem, przedstawionych na mojej mapie opadowej. Brak zależności opadu atmosferycznego na niżu Węgierskim od wysokości ilustruje też następujące zestawienie.

Szegedyn Debreczyn SzatmarNemeti Nagy Szolles Huszt Wysokość    88    135    145    138    168 m.

■Opad roczny    554    677    748 _    898    1106 mm.

Brak szczegółowych studyów nad stosunkami opadowymi niżu Wigierskiego dozwala tylko na przypuszczalne rozwiązanie tego niezwykłego problemu. Teoretycznie i empirycznie, już na podstawie doświadczeń z obszaru ziem polskich jest wiadomem, że główną przyczyną opadów jest wstępowanie prądów atmosferycznych do góry. Jeśli w północnej zatoce niżu Węgierskiego opady potęgują się bez widocznej przyczyny terenowej, to przedewszystkiem nasuwa się wniosek, że prądy atmosferyczne niziny Węgierskiej są skierowane przeważnie od SW—NE; tylko bowiem tak skierowane prądy, obejmujące szerokie przestrzenie niżu południowo-węgierskiego, mogą, a nawet muszą, wciskając się w zwężoną zatokę, wstępować do góry, a tem samem powodować wzmagające się w głąb zatoki opady atmosferyczne. Jest to zupełnie to samo zjawisko, które powoduje coraz potężniejszą falę przypływu w lejkowatych zatokach morskich: Fundy Bay, kanał Bristolski, lub estuary Bretanii. Analogia byłaby zupełna, a tłómaczenie budziłoby zupełne zadowolenie, gdyby nadcisańska zatoka niżu zwężała się ku N lejkowato. Tak jednak nie jest, a tem samem problem wzrostu opadów w pełni niżu za zbliżaniem się do Karpat pozostaje niemal zupełnie otwarty. Zaznaczam jednak znamienny ze względów morfologicznych szczegół, że spotęgowanie się opadów na niżu Węgierskim występuje na NE od linii, zaznaczonej przez wysunięte ostrogi gór Bukowych na W, a Zilahskiego działu gór Biharskich na E.

Część Karpat, przypierająca bezpośrednio do północnej zatoki Węgierskiego niżu, stanowi największy kompleks, zroszony silnymi, ponad 1000 mm. wynoszącymi opadami. Obszar ten obejmuje przedewszystkiem S stoki Karpat od doliny Szerokiej (dopływ Laborci) na W aż po wielkie węzłowisko wodne w górach Kelimeńskich na mołdawsko - siedmiogrodzkiem pograniczu na E. Podarte gniazda Wyhorlatu, Połoniny Równej, Borzawskiej. Czarnej, Świdowieckiej,